Pobierz artykuł - Język a Kultura
Transkrypt
Pobierz artykuł - Język a Kultura
Acta Universitatis Wratislaviensis NoElektroniczna 3456 wersja serii „Język a Kultura” Jêzyk a Kultura • tom 23 • Wrocław 2012 513 ADAM PAWŁOWSKI Uniwersytet Wrocławski Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” w świetle badań naukometrycznych Wstęp Tematy wystąpień podczas konwersatoriów „Język a Kultura” zwyczajowo dotyczą zagadnień językoznawstwa i antropologii kulturowej. Ujęcie w niniejszym zbiorze tekstu podsumowującego siedem lat funkcjonowania serwisu internetowego, oferującego czytelnikom tomy serii JaK (www.lingwistyka.uni. wroc.pl/jk), jest od tej reguły wyjątkiem. Ma on jednak swoje uzasadnienie, ponieważ przedstawione niżej dane stanowią ewaluację skuteczności internetowego kanału dystrybucji serii, a pośrednio wskazują na skalę społecznej recepcji treści oferowanych czytelnikom przez środowisko polskiej lingwistyki antropologicznej. Podkreślam tutaj kwalifikator s p o ł e c z n y. Internet stał się tak potężnym medium poprzez swą demokratyczność, a nie elitarność. Treści w formie cyfrowej trafiają do ogromnej i zróżnicowanej, ale niespójnej grupy czytelników. Także w wypadku serwisu JaK trudno śledzić losy konkretnych tekstów, ściąganych na prywatne komputery, trudno też ocenić, czy ewentualne ich wykorzystanie ma merytoryczny związek z nauką. W serwisie nie prowadzi się rejestracji użytkowników, w zasadzie nic nie wiadomo o ich profilach (naukowych, socjologicznych). Każde pobranie tekstu ma więc taką samą wartość, niezależnie od tego, czy robi to licealista przygotowujący referat, hobbysta interesujący się językiem, czy naukowiec piszący uczoną rozprawę. Jednak żadna metoda monitorowania przepływów informacji nie daje całkowitej pewności i orientacji w tej materii. Analizy rynku prasy i wydawnictw, opisywane w polskiej literaturze prasoznawczej między innymi przez Walerego Pisarka, także nie pozwalają na formułowanie miarodajnych wniosków w tym zakresie (Pisarek 1983). Można jedynie założyć, że z wartością pomiaru takich parametrów, jak wysokość nakładu, liczba sprzedanych egzemplarzy i/lub pobrań tekstu ze strony WWW, skorelowany jest poziom lektury i stopień rozpowszechnienia treści proponowanych przez autorów. Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 513 2013-03-13 11:14:36 514 ADAM PAWŁOWSKI Ocena naukometryczna Naukometria stanowi dział epistemologii, którego przedmiotem jest ilościowa parametryzacja osiągnięć nauki instytucjonalnej (Frączek 2004; Kozłowski, Kopka 1995; Marszakowa-Szajkiewicz 1996 i 2009; Nalimow, Mulczenko 1971; Skalska-Zlat 1988, 1993; Wróblewski 2005). Może ona obejmować analizę poziomu kadr, wyników badań i publikacji; może także mieć wymiar synchroniczny lub diachroniczny. Zawsze jednak powinna zawierać składową ilościową (faktograficzną) i jakościową (interpretacyjno-analityczną). Składowa ilościowa przedstawia statystykę obserwowalnych i mierzalnych przejawów funkcjonowania nauki, wśród których wyróżnić można dwa rodzaje danych: bibliometryczne, dotyczące wyłącznie publikacji, oraz niebibliometryczne, reprezentujące projekty, patenty, wdrożenia, nagrody naukowe i dzieła twórcze o charakterze artystycznym lub inżynieryjnym. Miary bibliometryczne mogą mieć charakter prosty lub złożony. Do najczęściej spotykanych miar prostych należą: nakład, liczba przekładów na języki obce, liczba pobrań elektronicznych lub wypożyczeń, obecność w kolekcjach naukowych i w tzw. prestiżowych wykazach literatury. Jeżeli możliwe jest badanie ankietowe grupy odbiorczej, jako miarę prostą wprowadzić można jeszcze poziom czytelnictwa albo rozpoznawalności konkretnych tekstów czy autorów. Do miar zaawansowanych — dokładniejszych, ale trudniejszych w implementacji, należą liczba cytowań oraz wskaźniki wpływu czasopisma lub dyscypliny, takie jak Impact Factor (Marszakowa-Szajkiewicz 1996, s. 40–41, 56–57; Stefaniak 2005) oraz inne współczynniki złożone, na przykład indeks Hirscha, zwyczajowo służący do oceny dorobku pojedynczego naukowca (Misiak 2005; Kosmulski 2006; Kierzek 2007). Ich konstrukcja jest zawsze kombinacją kilku parametrów, wśród których musi pojawić się liczba cytowań, a dodatkowo wprowadzić można na przykład zmienne czasu (wyraża chronologię ukazywania się publikacji i cytowań), „tła” (wyraża ogólną liczbę tekstów, spośród których można dokonać wyboru utworu cytowanego) i prestiżu (wyraża kategorię publikacji cytujących). Osobną grupę miar, stosowanych w odniesieniu do czasopism lub instytucji, stanowią oficjalne kategoryzacje lub rankingi oparte na wiedzy eksperckiej, tworzone przez instytucje nadzorujące (ministerstwa, uczelnie wyższe) lub firmy prywatne (na przykład Index Copernicus, redakcje czasopism uchodzących za opiniotwórcze). Sformalizowane oceny naukometryczne są zjawiskiem nowym w wielowiekowej historii nauki. Powodem ich powstania jest bezprecedensowa skala publicznego finansowania badań, wymagająca możliwie przejrzystych kryteriów oceny specjalności, kierunku, instytucji, osoby naukowca lub projektu naukowego. Jak każda ocena, i ta budzi wiele uzasadnionych kontrowersji. Nie wdaJęzyk a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 514 2013-03-13 11:14:36 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” 515 jąc się w szczegółowe polemiki z tekstami wykazującymi bądź to zalety, bądź wady ilościowych ocen nauki (Wróblewski 2008)1, można jedynie przypomnieć, że zwłaszcza wśród przedstawicieli środowisk humanistyki i nauk społecznych wymienione wyżej wskaźniki są powszechnie krytykowane i traktowane jako nieobiektywne, a więc nieskuteczne. Argumenty stosowane przez przeciwników parametrycznych ocen bibliometrycznych wskazują między innymi na zbyt małą liczbę czasopism polskich i środkowoeuropejskich uwzględnianych w analizie cytowań amerykańskiego Instytutu Thompsona, a także nadreprezentację języka angielskiego, która jest uzasadniona w naukach ścisłych i przyrodniczych, ale w wielu działach humanistyki i nauk społecznych nie jest w żaden sposób skorelowana z wartością poznawczą dzieła. Jednak podstawowym problemem polskiej przestrzeni naukowej nie jest uznanie celowości samej oceny naukometrycznej i bibliometrycznej — co do tego środowisko jest raczej zgodne. Brak natomiast bazy cytowań, opartej na polskiej liście czasopism (na przykład tej, którą publikuje MNiSW), a więc podstawowego zasobu faktograficznego, bez którego dyskusja na temat takiego czy innego wskaźnika jest bezprzedmiotowa (Nowak 2001). Ze swej strony mogę jedynie dodać, że pomiar stopnia naukowości tekstu jest zjawiskiem nader delikatnym, albowiem nigdy nie jest jasne, czy ocenie podlega oryginalność myśli czy też jej zgodność z oczekiwaniami środowiska naukowego, aktualnym stanem wiedzy i, nie bójmy się tego słowa, modą intelektualną. Oba aspekty często wykluczają się: to, co nowatorskie, prawie zawsze uderza w tradycję, zastane schematy, instytucjonalne autorytety i ich interesy — jest więc oceniane krytycznie albo ignorowane. Dlatego za swe skądinąd wartościowe odkrycia Mikołaj Kopernik czy Galileusz trafiliby prędzej przed trybunał inkwizycji niż do indeksu cytowań lub galerii noblistów, gdyby takowe istniały w ich czasach. Natomiast badacze środkowoeuropejscy, piszący na co dzień w swoich językach, raczej nie trafią na łamy „Science” lub „Nature”, gdyż naruszyłoby to neokolonialny porządek świata nauki i zasadę dyskursu siły, w którym nauko- i opiniotwórczy przywilej rezerwuje się tylko dla tzw. centrum, czyli wybranych ośrodków usytuowanych w najbogatszych krajach świata. Jakość i wartość dokumentu Stosowane w praktyce metody pomiaru jakości dokumentów wydają się z pozoru zróżnicowane, jednakowoż można sprowadzić je do trzech strategii: 1 Więcej argumentów przemawiających za parametryzacjami opartymi na danych Instytutu Thompsona, a także przeciw nim, nie tylko w dziedzinach humanistycznych, znaleźć można m.in. w następujących pracach: (Bartkowski 2000; Marszakowa-Szajkiewicz 2000; Wróblewski 2002; Lewandowski 2006). Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 515 2013-03-13 11:14:36 516 ADAM PAWŁOWSKI — porównania z wzorcem (jakość jako miara podobieństwa do wzorca); — rankingu (jakość jako miara relacyjna w zbiorze dokumentów); — analizy stopnia zaspokojenia oczekiwań odbiorców (jakość jako miara subiektywnej satysfakcji czytelników). Porównanie tekstu naukowego z optymalnym modelem wywodzi się z orientacji premodernistycznej, której istotą jest odtwarzanie uważanych za niedoścignione wzorów wypracowanych w przeszłości, przeważnie w okresie antyku. Nauka europejska w zasadzie zerwała z taką filozofią myślenia, preferując oryginalność, wyjątkowość i niepowtarzalność. Powyższe kryterium oceny można zaakceptować jedynie w odniesieniu do formalnej i kompozycyjnej warstwy tekstu. Utwór naukowy ma swoją organizację i wbudowane schematy (por. Gajda 1982; Bartmiński 1981, s. 35–39), akceptowane przez środowisko czytelników, ułatwiające dyfuzję wiedzy. Także w metaforyce można odwoływać się do dawnych wzorców kulturowych stosowanych jako narzędzia eksplikacji. Jednak o realnej wartości dzieła naukowego ostatecznie decydują jego walory poznawcze, a nie forma. Metoda rankingu nie odwołuje się do koncepcji wzorca, lecz jedynie klasyfikuje zjawiska według jakiejś istotnej cechy. Kwestią umowną jest natomiast wyznaczenie granic podziału na klasy (na przykład teksty słabe, przeciętne i dobre). Wreszcie metoda polegająca na ewaluacji poziomu zaspokojenia potrzeb użytkowników (czytelników, naukowców) pomija cechy immanentne dokumentu (strukturalne, kompozycyjne, merytoryczne), zastępując je subiektywną oceną atrakcyjności tekstu, dostępną dzięki badaniom ankietowym. Powyższy podział określa jedynie dopuszczalne strategie oceny, które w praktyce prawie zawsze występują łącznie. Aby jednak ocena parametryczna została wypełniona konkretami, konieczne jest odwołanie się do specyficznych cech dokumentu. Niektóre z nich można przedstawić w postaci liczbowej, inne zaś w formie opisowej. Lista takich charakterystyk jest długa (w badaniach empirycznych stosowałem nawet kwestionariusze dwudziestopunktowe), jednak w tym wypadku można ją uprościć do następującego wykazu: — stopień wykorzystania dokumentu (liczba pobrań lub wypożyczeń), — prestiż instytucji sprawczej, czyli wydawcy lub fundatora, — wiarygodność autora, — typografia i układ formalny, — ocena ekspertów, — ocena użytkowników, — interaktywność, komunikacja i nawigacja2, 2 Kryterium to dotyczy kontekstu udostępniania poprzez portal internetowy. Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 516 2013-03-13 11:14:36 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” 517 — metadane (poziom formalnego obudowania tekstu dodatkowymi informacjami), — poprawność gatunkowa3, — kultura języka i stylu, — język publikacji (języki światowe są w niektórych dziedzinach komunikacyjnie skuteczniejsze), — uwiarygodnienie, — liczba cytowań, — liczba odwołań, — wskaźniki wpływu, — aktualność (dotyczy głównie tekstów użytkowych). W niniejszym badaniu przedmiotem pomiaru była liczba pobrań lub wyświetleń na komputerze użytkownika konkretnych tekstów z serii „Język a Kultura”, umieszczonych na portalu www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk. Zastosowano w tym celu jeden z typowych skryptów, zapisanych w języku Java, służących do takich obliczeń4. Jako mierzalny parametr liczba pobrań wyraża stopień wykorzystania dokumentu, a po części także ocenę użytkowników, ponieważ z artykułów ocenianych negatywnie użytkownicy nie będą zbyt chętnie korzystać (nie można jednak w tym wypadku mówić o pełnej korelacji). Parametr ten nie jest równie skuteczną miarą oceny wartości naukowej, co cytowania. Jego wielką zaletą natomiast jest możliwość przetwarzania, syntetyzowania i wizualizacji ilości danych, reprezentujących dowolnie długie okresy pomiaru. Można dodać, że dotychczas nie prowadzono w Polsce tak dokładnych, a zarazem masowych pomiarów pobrań tekstów naukowych. Natomiast zbadanie poziomu cytowań poszczególnych tomów, nawet gdy ograniczyć się do literatury krajowej, byłoby zadaniem wymagającym osobnej monografii. W tym wypadku udało się zarejestrować liczbę pobrań konkretnych tekstów, autorów (wielu badaczy ma w JaK po kilka artykułów) i tomów w długim, kilkuletnim okresie. Analizując tabele pobrań, można także ustalić hierarchię tematów oraz dostrzec zależność pomiędzy rokiem publikacji wersji papierowej a poziomem pobrań. Czy jednak liczba pobrań ma związek z oceną ekspercką, czyli w tym wypadku stricte naukową, tego nie sposób sprawdzić. Jak już wspomniano, nie istnieje polski indeks cytowań, brakuje także dystansu czasowego, który pozwoliłby obiektywnie ocenić „żywotność” i doniosłość badanych publikacji. Warto więc powtórzyć, że 3 Kryterium to pozwala orzec, w jakim stopniu dany dokument respektuje zasady kanoniczne swojego wzorca gatunkowego. Jest to o tyle istotne, że podważa się w ten sposób zasadę obiektywizmu lub bezstronności, obowiązującą jedynie w stosunku do użytkowych tekstów informacyjnych. Dobry felieton czy blog powinien być właśnie nieobiektywny (a nawet stronniczy), ponieważ takie są wymagania gatunkowe. Warto dodać, że zasada poprawności gatunkowej nie pojawia się w żadnej znanej mi pracy poświęconej ocenie dokumentów. 4 Za pomoc w realizacji tego przedsięwzięcia dziękuję panu dr. Aleksandrowi Radwańskiemu. Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 517 2013-03-13 11:14:36 518 ADAM PAWŁOWSKI realnym, bezpośrednim przedmiotem badania są tutaj potrzeby czytelników, w tym przede wszystkim studentów i naukowców, a jedynie pośrednio można z tych danych wnioskować o wartości naukowej. Wyniki syntetyczne Analizą objęte zostały tomy 1–9 i 11–16, czyli łącznie 15 zeszytów, zawierających 295 artykułów (tom dziesiąty został zeskanowany w 2010 roku i dostępny jest w sieci zbyt krótko). Łączna liczba pobrań całego dostępnego zasobu przekroczyła osiemset tysięcy w okresie od roku 2006 do początku 2010 (dla tomów 9 oraz 12–16 czas ten był krótszy). Bez skali odniesienia wynik ten trudno obiektywnie ocenić, ale przy okresie pomiaru trwającym około czterech lat wydaje się on bardzo dobry. Dowodzi, że mimo niszowego charakteru lingwistyki antropologicznej, postrzeganej na tle dyscyplin szczycących się wielowiekową tradycją, takich jak historia czy filozofia, serwis www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk jest rozpoznawalnym i ważnym węzłem sieci polskojęzycznych zasobów naukowych. Można także dodać, że wynik ten zaprzecza przekonaniu, iż głównym determinantem liczby odwiedzin są atrakcyjność wizualna strony lub obecność w większym konsorcjum wydawniczym. Pierwszorzędny wpływ na to ma, jak widać na powyższym przykładzie, merytoryczna wartość oferowanych treści i jej dostosowanie do oczekiwań środowiska naukowego. Pierwszym zestawieniem, jakie zostanie zaprezentowane, jest lista dziesięciu autorów, których teksty były najczęściej pobierane z serwisu (tabela 1). Zróżnicowane wartości przyporządkowane konkretnym osobom należy odczytywać łącznie z podaną w nawiasie liczbą zamieszczonych tekstów. Analizę danych z tabeli 1 można oczywiście prowadzić z różnych punktów widzenia. Tu ograniczę się do stwierdzenia, że autorami najczęściej czytanych tekstów są przeważnie kobiety (70%), ponadto 60% autorów związanych jest z ośrodkiem wrocławskim. Pierwsza obserwacja jest o tyle zaskakująca, że rozkład płci w naszym środowisku zawodowym jest względnie zrównoważony i należałoby oczekiwać potwierdzenia tego faktu w liczbie publikacji (a tak się nie dzieje). Obserwacja druga jest trudniejsza do zinterpretowania, a przy tym poznawczo nie przedstawia wielkiej wartości. Najprawdopodobniej jednak mamy tutaj do czynienia ze sprzężeniem zwrotnym profilu własnych badań, prowadzonych w ośrodku wrocławskim od ponad dwudziestu lat, z oczekiwaniami dotyczącymi kształtu konwersatoriów i doboru autorów. Z tabeli 1 wynika, że autorzy czytani najintensywniej pisali do JaK wielokrotnie. Dlatego dane o pobraniach ich tekstów zostały uśrednione. Otrzymane wartości są relatywnie niskie, ponieważ oprócz tekstów pobieranych często, w ich dorobku trafiają się pozycje mniej popularne — trudniejsze, skierowane do wąskiej grupy specjalistów albo nie do końca udane. Dlatego wprowadzono dwa Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 518 2013-03-13 11:14:36 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” 519 rodzaje uśredniania: pierwszy daje średnią pobrań wszystkich tekstów, drugi natomiast — trzech najwyżej notowanych. Tab.1. Autorzy najczęściej pobieranych tekstów (w nawiasie łączna liczba zamieszczonych tekstów) Lp. Autor Liczba pobrań 1 Anna Dąbrowska (15) 52 873 2 Alicja Nowakowska (6) 29 477 3 Jerzy Bartmiński (7) 23 994 4 Grażyna Habrajska (8) 21 832 5 Irena Kamińska-Szmaj (3) 18 682 6 Renata Grzegorczykowa (4) 16 818 7 Michael Fleischer (4) 15 742 8 Janusz Anusiewicz (3) 15 345 9 Małgorzata Marcjanik (4) 14 672 10 Maria Peisert (5) 14 588 Tab. 2. Autorzy najczęściej pobieranych tekstów (średnie)5 Autor Irena Kamińska-Szmaj Średnia 1 Autor Średnia 2 6227 (3) Anna Dąbrowska 8355 Janusz Anusiewicz 5115 (3) Alicja Nowakowska 7975 Alicja Nowakowska 4913 (6) Irena Kamińska-Szmaj 6227 Anna Oryńska 4528 (3) Jerzy Bartmiński 5834 Renata Grzegorczykowa 4205 (4) Janusz Anusiewicz 5115 Michael Fleischer 3936 (4) Renata Grzegorczykowa 5030 Małgorzata Marcjanik 3668 (4) Michael Fleischer 4853 Krystyna Data 3586 (3) Anna Oryńska 4528 Anna Dąbrowska 3525 (15) Małgorzata Marcjanik 4444 Lucyna Tomczak 3440 (3) Krystyna Data 3586 Jerzy Bartmiński 3428 (7) Lucyna Tomczak 3440 Poniżej przedstawione zostaną kolejne dwa rankingi. Pierwszy zawiera dziesięć najczęściej pobieranych tekstów, drugi natomiast dziesięć tekstów pobieranych najrzadziej. Reakcje słuchaczy, a zarazem autorów artykułów w serii JaK, podczas pierwszej prezentacji tego materiału przekonały mnie, że zawartość tabeli 3 jest pewną niespodzianką — zarówno pod względem treści w nim obecnych, jak i tych, 5 Średnia pobieranych. 1 obliczona jest dla wszystkich tekstów, natomiast średnia 2 dla trzech najczęściej Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 519 2013-03-13 11:14:36 520 ADAM PAWŁOWSKI które się w nim nie znalazły. Analizując poniższe tytuły, można jednak dostrzec pewne prawidłowości, dotyczące oczekiwań internetowej grupy odbiorczej. Zauważalna jest preferencja czytelników dla obiektów prototypowych. Róża w kulturze będzie więc bardziej popularna od, powiedzmy, fiołka czy dziewanny. Pożądane są także artykuły o charakterze encyklopedycznym i podsumowującym, ustanawiające pewien standard pojmowania zjawisk języka i kultury. W tym wypadku dotyczy to między innymi programowych tekstów na temat językowego obrazu świata, stylu potocznego, funkcji języka i eufemizacji. Czytelnik może je rozpoznać dzięki formie tytułu, która sugeruje encyklopedyczne bądź poradnikowe ujęcie tematu. W tym przypadku tytuły oparte na schemacie „Co to jest X?” zapowiadają pełną i jednoznaczną odpowiedź na postawione pytanie. Innego wyjaśnienia wymaga wysoka pozycja tekstu Małgorzaty Marcjanik na temat pauperyzacji polskiej etykiety towarzyskiej. Prawdopodobnie wynika ona z faktu, iż na artykuł ten trafia wielu internautów poszukujących w sieci odpowiedniej formuły toastu6. Tab. 3. Autorzy i tytuły dziesięciu najczęściej pobieranych tekstów (N oznacza liczbę pobrań) Autorzy Tytuł (nr tomu) N Alicja Nowakowska Róża w języku i kulturze (16) 15 556 Irena Kamińska-Szmaj Co to jest kultura polityczna? (11) 14 648 Halina Pelcowa Nazwy roślin w świadomości językowej ludności wiejskiej (16) 12 814 Jerzy Bartmiński Styl potoczny (5) 11 891 Renata Grzegorczykowa Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy (4) 10 162 Anna Dąbrowska Eufemizmy mowy potocznej (5) 9595 Janusz Anusiewicz, Anna Dąbrowska, Michael Fleischer Językowy obraz świata i kultura. Projekt koncepcji badawczej (13) 8620 Małgorzata Marcjanik Współczesne polskie toasty — przejawem pauperyzacji życia towarzyskiego (5) 8459 Anna Oryńska Zasady komunikowania w gwarze więziennej — tabu i eufemizmy (1) 8070 Marian Bugajski, Anna Wojciechowska Językowy obraz świata a literatura (13) 7770 Analiza tekstów najrzadziej pobieranych może skłaniać do różnych przemyśleń, ale jedno nie ulega wątpliwości: w przypadku większości z nich brak jest związku małej liczby pobrań z wartością naukową (ocenianą metodą ekspercką). Można natomiast zauważyć, że dla potencjalnych odbiorców problemem jest hermetyczność języka i treści, widoczna w słownictwie tytułu (język scjentystyczny, 6 Autorka tekstu potwierdziła, że taka hipoteza jest najbardziej prawdopodobna. Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 520 2013-03-13 11:14:36 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” 521 użycie terminów łacińskich lub pochodzenia obcego), bardzo wąskim zakresie tematycznym lub chronologicznym (na przykład język marynarzy w społeczeństwie o kulturze kontynentalnej, wybory w konkretnym państwie i roku). Osobną kwestią pozostaje wysoce niefortunne sformułowanie tytułu pracy. Jak rozumieć „obraz w ramie pojęciowej dłoni” albo „odnoszenie się wyrażeń w świetle procesu porozumiewania się” (odnoszenie się do czego?, co znaczy „w świetle procesu”?). Podkreślam więc, że mimo kilku przypadków nieporadności, słusznie skarconych przez odbiorców, niska pozycja większości tekstów jest raczej komplementem, ponieważ może mieć związek z poruszaną w nich trudną problematyką i specjalistycznym językiem — bez terminologiczno-pojęciowej taryfy ulgowej i kokieterii w stosunku do czytelnika. Tab. 4. Autorzy i tytuły dziesięciu najrzadziej pobieranych tekstów Autor Tytuł (nr tomu) N Wiesław Banyś Wokół conditionalis, czyli warunkowo o warunkowości (8) 910 Krystyna Waszakowa Udział rzeczownikowych derywatów z sufiksami obcymi w systemie słowotwórczym współczesnego języka polskiego (streszczenie) (7) 905 Zbysław Muszyński Odnoszenie się wyrażeń w świetle procesu porozumiewania się (8) 889 Anna Pietryga Opozycja homo–animal a manicheizm (15) 889 Zuzanna Topolińska Czy orzecznik to przypadek? (8) 851 Ewa Kołodziejek Ekspresywność i emocjonalność słownictwa marynarzy (4) 839 Dorota Filar „Ta dłoń może być garścią i może być pięścią” — obrazy językowo-kulturowe w ramie pojęciowej dłoni (12) 789 Aleksandra Niewiara Inni w oczach „wojowników sarmackich” — o stereotypie narodowości w XVII wieku (12) 759 Brigitta Miszewski Stereotypy we współczesnym polskim dyskursie kaznodziejskim (12) 734 Maria Doroszkiewicz Opozycja homo–animal w metaforyce i frazeologii prasy codziennej z okresu wyborów prezydenckich 1996 w Rosji (15) 549 Powtórzę raz jeszcze, że wartościowym uzupełnieniem, a zarazem weryfikatorem, powyższej analizy mógłby się stać — gdyby istniał — polski indeks cytowań. Można byłoby wtedy stwierdzić, czy istnieje korelacja pomiędzy listą pobrań a odwołaniami w dyskursie naukowym. Ponieważ takiego narzędzia brak, pozostaje tylko analiza listy pobrań tekstów z JaK i jej porównanie z oceną ekspercką. Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 521 2013-03-13 11:14:36 522 ADAM PAWŁOWSKI Kolejnym elementem syntezy danych z portalu JaK jest rozkład pobrań poszczególnych tomów. Należy widzieć go w dwóch skalach bądź wymiarach: tematycznym i chronologicznym. Ten pierwszy jest całkowicie wiarygodny, ponieważ spójność tematyczna tomów nie budzi wątpliwości — widoczna jest w tytule ogólnym, a także w treści i tytułach poszczególnych artykułów. Podział chronologiczny jest bardziej problematyczny. Jak zauważa Jerzy Bartmiński, pierwsze tomy, wydane w roku 1991, powstały jeszcze w latach osiemdziesiątych7. Kolejne również ukazywały się w nienaturalnym porządku, co widać w tabeli 5. Można więc powiedzieć, że uszeregowanie liczby pobrań według numerów tomów jest mało przekonujące, gdy porównuje się pozycje sąsiadujące. Natomiast całościowy obraz daje już podstawy do wyciągnięcia wniosków. Innym problemem, związanym z chronologią, jest różny czas obecności tomów w sieci. Przy zbliżonym poziomie zainteresowania tomy posadowione w roku 2003 powinny więc mieć wyższe pozycje od tych, które są dostępne za pośrednictwem tego kanału krócej. Aby zniwelować zniekształcenie wyniku, związane z tymi różnicami, w tabeli 5 i na rysunku 1 podano wartości obserwowane i skorygowane. Ze względu na brak podstaw do wprowadzenia korekty nieliniowej przyjęto założenie o liniowym (proporcjonalnym) przyroście pobrań. Oznacza to, że jeżeli na przykład jakiś tom miał 10 000 pobrań w ciągu roku swojej bytności w sieci, do porównania go z tomem istniejącym w tym kanale dystrybucji przez n lat brana byłaby wartość n*10 000 pobrań. Dane obserwowane i korygowane uwidocznione zostały zarówno w tabeli 5, jak i na rysunku 1. Rys. 1. Średnia liczba pobrań tomów JaK (wartości obserwowane i skorygowane) 7 Jerzy Bartmiński, www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk (zakładka „Historia”, dostęp 15.01.2011). Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 522 2013-03-13 11:14:37 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura”523 Tab. 5. Średnia liczba pobrań tomów JaK (wartości obserwowane i skorygowane) Tytuł Obserwowane Skorygowane pobrań średnia pobrań średnia 1. Podstawowe pojęcia i problemy (1991) 53 315 2806 53 315 2806 2. Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne (1991) 46 220 2311 46 220 2311 3. Wartości w języku i tekście (1991) 32 467 2164 32 467 2164 4. Funkcje języka i wypowiedzi (1991) 40 148 2509 40 148 2509 5. Potoczność w języku i kulturze (1992) 58 657 3666 58 657 3666 6. Polska etykieta językowa (1991) 43 887 2582 43 887 2582 7. Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontaktów kulturowych (1992) 33 967 1477 33 967 1477 8. Podstawy metodologiczne semantyki współczesnej (1992) 42 985 2047 42 985 2047 9. Płeć w języku i kulturze (1994) 35 268 2351 41 146 2743 2 963 12 20 741 85 11. Język polityki a współczesna kultura polityczna (1994) 51 852 3241 51 852 3241 12. Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne (1998) 48 186 1662 56 217 1939 13. Językowy obraz świata i kultura (2000) 116 218 4008 135 588 4675 14. Uczucia w języku i tekście (2000) 57 689 3606 67 304 4206 15. Opozycja homo–animal w języku i kulturze (2003) 37 447 1783 87 376 4161 115 233 4432 201 658 7756 10. Języki subkultur (1994) 16. Świat roślin w języku i kulturze (2000) W jaki sposób — biorąc pod uwagę powyższe aspekty — zinterpretować dane z tabeli 5? Pierwszym wnioskiem, jaki nasuwa się przy ich uważnej lekturze, jest fakt starzenia się wiedzy. Średnie wartości pobrań kolejnych tomów rosną w miarę zbliżania się do okresu współczesnego. Jest to szczególnie widoczne przy wartościach skorygowanych. Wzrost ten nie jest jednostajny (wysoką pozycję zajmuje na przykład tom 5, poświęcony potoczności), ale w dłuższym okresie zauważalny. StaJęzyk a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 523 2013-03-13 11:14:37 524 ADAM PAWŁOWSKI rzenie się wiedzy wpływa najpierw na spadek pobrań w celach stricte naukowych. Pewne tematy (na przykład prace poświęcone kwestiom strukturalizmu czy historii języka) przestają więc najpierw interesować naukowców, ale przez jakiś czas mogą utrzymywać się jeszcze jako element dydaktyki akademickiej lub szkolnej (przykład funkcji języka). Jednak w końcu i tutaj pojawiają się nowsze opracowania (skrypty, podręczniki), które eliminują konieczność sięgania do źródeł. Zjawisko starzenia się wiedzy nie jest niczym nowym w badaniach naukometrycznych (Sobielga, Kapinos 2003), ale tutaj znajduje potwierdzenie empiryczne. Jednak w wypadku publikacji JaK w grę wchodzi jeszcze inny czynnik, a mianowicie zmiana generacyjna w środowisku lingwistów i antropologów kultury, powodująca rosnący udział w grupie odbiorczej pokolenia Internetu, rezygnującego w miarę możliwości z publikacji drukowanych na rzecz cyfrowych. Wzrost pobrań tomów nowszych, przy względnie stabilnym poziomie merytorycznym (zasada caeteris paribus), jest więc zrozumiały i najprawdopodobniej będzie w najbliższych latach stałą tendencją. Merytoryczna ocena liczby pobrań jest kwestią bardziej złożoną. Można mianowicie odnotować istnienie pewnych tendencji w tym zakresie, ale trudno jest podać ich racjonalne wyjaśnienie. Nie potrafię powiedzieć, dlaczego na przykład obszerny tom 7, poświęcony kontaktom polszczyzny z innymi językami, ma tak niską pozycję. Można oczywiście domniemywać, że głównym odbiorcą treści z portalu JaK jest środowisko polonistów, a nie filologów obcych — stąd mniejsze zainteresowanie tematami lingwistyki kontaktu i kontrastywnej. Jednak wyjaśnienie takie brzmi mało przekonująco. Trudno też powiedzieć, dlaczego tom poświęcony nazwom roślin pobierany jest o wiele częściej niż tomy na temat wartości (3) lub stereotypów (12). Wydaje się jednak, że względy merytoryczne zwiększają zainteresowanie serią w obszarze dla lingwistyki antropologicznej centralnym, stanowiącym jej istotę i specyfikę — to wyjaśnia pozycje tomów 5 i 13, poświęconych tematom potoczności i językowego obrazu świata. Ostatnim punktem jest analiza zależności liczby pobrań od liczby pobieranych artykułów. Otrzymany wykres, przypominający funkcję potęgową o ujemnym wykładniku, spotkać można w zbiorowościach językowych (na przykład rozkład częstości i długości wyrazów, nie do końca poprawnie określany mianem prawa Zipfa), społecznych (rozkład Pareto), a także naturalnych. Sens takich zależności w kontekście socjologiczno-ekonomicznym jako pierwszy dostrzegł i opisał wspomniany włosko-szwajcarski badacz Vilfredo Pareto. Zauważył on, że rozkład zasobów w społeczeństwie jest nierównomierny, czyli przeciętnie 20% właścicieli posiada 80% dóbr. Zasada ta została uogólniona na inne obszary, m.in. przetwarzanie informacji; mówi się więc, iż niewielka liczba naukowców z danej instytucji wypracowuje lwią część jej dorobku publikacyjnego (pytanie o to, czy istotnie jest to proporcja 80:20, czy może 90:10 albo 95:5, niech pozostanie bez odpowiedzi). Krzywa na rysunku 2 zawiera jednak nienaturalnie opadający „ogon” i dość długi fragment przypominający funkcję liniową (w rozkładzie Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 524 2013-03-13 11:14:37 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura”525 Rys. 2. Sumaryczny rozkład poboru pojedynczych artykułów z serii JaK wzorcowym funkcji wykładniczej nie powinno to mieć miejsca). Wyjaśnienie tej anomalii jest dość proste: w danych znajduje się pewna liczba tekstów, których sieciowa egzystencja jest stosunkowo krótka — zaburza to normalne działanie prawa Pareta i prowadzi do deformacji krzywej rozkładu. Można na zakończenie dodać, że uogólnione rozważania na temat rozkładu pobrań (ale także cytowań) powinno się prowadzić, stosując aparat poznawczy teorii systemów8. Wnioski Pierwszym wnioskiem, jaki nasuwa się po przeprowadzeniu analiz, jest stwierdzenie, iż wiedza w postaci cyfrowej podlega intensywniejszej dyfuzji niż wiedza w postaci tradycyjnych, drukowanych publikacji. Wpływ na to ma łatwość dostępu sieciowego (literatura osiągalna jest z komputerów domowych), a także edytowalność większości artykułów, pozwalająca na wyszukiwania i cytowania metodą kopiuj-wklej. Zmiana ta ma jednak również negatywne skutki dla efektywności przyswajania wiedzy: teksty są czytane powierzchownie, a raczej skanowane pod kątem wykrycia poszukiwanych treści, a nie zrozumienia całości spójnego przekazu. Rośnie także presja młodego pokolenia studentów i naukow8 Na osi poziomej (odciętych) znajdują się liczby artykułów o danej liczbie pobrań, na osi pionowej (rzędnych) wartość pobrań (tylko dane obserwowane, bez skorygowanych). Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 525 2013-03-13 11:14:37 526 ADAM PAWŁOWSKI ców na wikipedyzację komunikacji naukowej. Teksty mają być krótkie, przystępne i rzeczowe, jednostką przestaje być strona określonego formatu, staje się nią strona ekranowa. Drugorzędną rolę odgrywa też prestiż źródła (na przykład autorytet twórcy), który trudno na odległość weryfikować. W rzeczywistości jest to możliwe, ale nie wytworzyły się jak dotąd nawyki postępowania w takich sytuacjach. Czytelnicy dzielą się na tych, którzy bezkrytycznie ufają wszystkiemu, co pochodzi z sieci (głównie młode pokolenie), i na tych, którzy epitetu „internetowy” w stosunku do publikacji używają jako synonimu pośledniości i bylejakości. Za znaczący dla pozycji publikacji należy także uznać zakres potencjalnego audytorium. Na przykład tekst Ireny Kamińskiej-Szmaj, poświęcony kulturze politycznej, może zainteresować liczne środowisko politologów, podobnie tekst Małgorzaty Marcjanik, poświęcony polskiej etykiecie biesiadnej, może trafić do bardzo szerokiego grona odbiorców zainteresowanych jedynie toastami, a kierujących się w swych poszukiwaniach treścią tytułu. Związek z poziomem pobrań ma także tytułowanie. Zauważalne są tutaj trzy podstawowe strategie: kokieterii (tytuł brzmiący atrakcyjnie lub intrygująco, często cytat), prostych pytań (schemat Co to jest X, sugerujący jasną i wyczerpującą odpowiedź na postawione pytanie) oraz scjentystyczna (rzeczowy i dokładny zapis dokonany za pomocą naukowej terminologii). Szczególnie popularna jest jednak strategia hybrydowa, polegająca na połączeniu prostoty z naukowym charakterem tekstu (przykładowy schemat tytułu: Atrakcyjny cytat, czyli deskrypcja scjentystyczna). Rys. 3. Strona startowa portalu www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk Konkludując, należy stwierdzić, że bibliometryczna ewaluacja wartości naukowej publikacji, serii, dorobku autora czy instytucji, jest pochodną wielu czynników Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 526 2013-03-13 11:14:37 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” 527 (ocena ekspercka, cytowania, odporność na upływ czasu, obecność w prestiżowych wykazach), wśród których intensywność pobrań wskazuje przede wszystkim na stopień dyfuzji wiedzy w danym okresie, a tylko pośrednio na poziom cytowań i wartość poznawczą. Mimo tych zastrzeżeń dla serii jako całości edytorskiej i merytorycznej uzyskany wynik należy uznać za bardzo dobry. Nawet jeżeli niewielki odsetek ogólnej liczby 800 000 pobrań okazał się efektywny w sensie korzyści naukowych i poznawczych, jest to i tak znaczący i wymierny sukces. Dla autorów dane zawarte w aneksie stanowić mogą wskazówkę sugerującą tematy mniej lub bardziej poszukiwane przez czytelników, natomiast dla redakcji serii uzyskane wyniki mogą posłużyć jako podstawa wyboru tematów przyszłych konwersatoriów. Bibliografia Bartkowski A. (2000), Jak cię widzą, tak cię piszą, czyli: czy i kiedy analiza cytowań jest wiarygodnym i efektywnym narzędziem oceny aktywności naukowej? „Zagadnienia Naukoznawstwa”, nr 4 (146), s. 549–575. Bartmiński J. (1981), Derywacja stylu, [w:] J. Bartmiński (red.), Pojęcie derywacji w lingwistyce, Lublin, s. 31–54. Frączek R. (2004), Naukometria: za i przeciw stosowaniu metod ilościowych w naukoznawstwie i polityce naukowej, „Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej”, nr 12 (3/4), s. 46–47. Gajda S. (1982), Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa-Wrocław. Kierzek R. (2009), Jak porównać „apples and oranges”, czyli o różnych metodach analizy publikowalności i dorobku naukowego, „Sprawy Nauki”, nr 2, s. 33–41. Kosmulski M. (2006), I — wskaźnik bibliometryczny. „Forum Akademickie”, nr 13 (11), s. 31. Kozłowski J., Kopka Z. (1995), Miejsce nauki polskiej w świecie 1990–1994 w świetle badań naukometrycznych: Science Citation Index, Social Sciences Citation Index, Warszawa. Lewandowski M. (2006), O powstaniu, upadku i reinkarnacji „listy filadelfijskiej” uwag kilka, „Nauka”, nr 3, s. 87–93. Marszakowa-Szajkiewicz I. (1996), Bibliometryczna analiza współczesnej nauki, Katowice. Marszakowa-Szajkiewicz I. (2000), O bibliometrii i bazach danych Instytutu Informacji Naukowej (ISI) w Filadelfii, „Nauka”, nr 3, s. 181–190. Marszakowa-Szajkiewicz I. (2009), Badania ilościowe nauki: podejście bibliometryczne i webometryczne, Poznań. Misiak P. (2005), Naukofizyka, „Forum Akademickie”, nr 12 (9), s. 57–59. Monastersky R. (2006), Liczba, która paraliżuje naukę. Impact factor — kiedyś prosta i metoda tworzenia rankingów czasopism naukowych, dziś bezwzględne kryterium zatrudniania i przyznawania grantów, „Biuletyn EBIB” 3 (73). Nalimow W.W., Mulczenko Z.M. (1971), Naukometria, przeł. S. Zasada, Warszawa. Nowak P. (2001), „Polska literatura humanistyczna” — zasady organizacji, przygotowania i obsługi pierwszej polskiej bazy cytowań dla nauk humanistycznych, [w:] M. Górny, P. Nowak (red.), Miscellanea Informatologica, Poznań, s. 65–72. Pisarek W. (1983), Analiza zawartości prasy, Kraków. Skalska-Zlat M. (1988), Bibliometria — pojęcia, metody, kierunki badań, „Roczniki Biblioteczne” 32 (2), s. 259–283. Skalska-Zlat M. (1993), Bibliometryczne badania rozwoju dyscypliny naukowej, Wrocław. Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 527 2013-03-13 11:14:37 528 ADAM PAWŁOWSKI Sobielga J., Kapinos D. (2003), Proces starzenia się informacji wykorzystywanej w bibliotekoznawstwie oraz informacji naukowej, „Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej” 11 (1), s. 32–34. Stefaniak B. (2005), O znaczeniu wartości liczbowej „Journal Impact Factor”, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 1 (163), s. 77–86. Wróblewski A.K. (2002), Bibliometryczna trylogia, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 1–2 (151–152), s. 7–22. Wróblewski A.K. (2005), Nauka w Polsce według rankingów bibliometrycznych, „Nauka” 2, s. 13– 28. Wróblewski A.K. (2008), A commentary on misuses of the impact factor „Archivum Immunologiae et Therapiae Experimentalis” 56 (6), s. 355–356. Digital version of the series „Język a Kultura” in the scientometric perspective Summary The paper contains a scientometric analysis of the “Język a ”ultura” (Language vs. culture) series which covers 15 volumes including 295 contributions printed in 1991–2000. The number of downloads of the digital copies of particular contributions in the period 2006–2010 was analysed. The total number of downloads exceeds 800,000, but their distribution is very uneven. Several correlations were identified between such variables as the number of downloads on the one hand and the topic, publication date, potential audience and actual needs of students on the other. The research proved that digital platform is much more efficient in scientific communication than printed texts. In the second section of the paper rankings of the most (and the least) often downloaded texts and authors were also presented (totals and for each volume). The results obtained should not be considered as an objective quality measure of a text, but as an auxiliary evaluation tool. Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 528 2013-03-13 11:14:37 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” 529 Aneks9 Tab. 1. Podstawowe pojęcia i problemy, pod red. Janusza Anusiewicza i Jerzego Bartmińskiego, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991 Autor Tytuł Liczba pobrań Anna Oryńska Zasady komunikowania w gwarze więziennej — tabu i eufemizmy 8070 Małgorzata Mazurkiewicz Kamień piorunowy w polszczyźnie i kulturze ludowej (Szkic hasła do Słownika ludowych stereotypów językowych) 4914 Janusz Anusiewicz Kulturowa teoria języka. Zarys problematyki 4141 Anna Dąbrowska Kwalifikowanie eufemizmów przez niektóre współczesne słowniki języka polskiego 3521 Danuta Buttler, Andrzej Markowski Słownictwo wspólnoodmianowe, książkowe i potoczne współczesnej polszczyzny 3434 Jerzy Bartmiński Konwersatorium „Język a Kultura”. Projekt programu 3155 Anna Krawczyk Ciało człowieka w świetle frazeologii gwarowej 3134 Maria Peisert Etykieta językowa i jej wyznaczniki 3126 Anna Engelking Magiczna moc słowa w polskiej kulturze ludowej 2923 Robert Kwaśnica Rzeczywistość jako byt sensu. Teza o językowym tworzeniu rzeczywistości 2729 Renata Grzegorczykowa Rola języka w tworzeniu kultury umysłowej 2271 Tomasz Siemieński Problematyka relacji między językiem a kulturą w pracach językoznawców amerykańskich 2091 Marian Bugajski Znak językowy w tekstach oficjalnej propagandy 1659 Magdalena Dużyńska Język a świadomość odrębności grupowej na przykładzie wybranych wsi drobnoszlacheckich i chłopskich z okolic Kodnia 1578 Jerzy Obara Kategoria ducha językowego w poglądach niektórych niemieckich i polskich myślicieli XIX i XX wieku 1480 Jolanta Maćkiewicz Czy istnieją językowe wyznaczniki kultury morskiej? 1437 Jadwiga Puzynina O pracach Zespołu Pracowni Słownika Języka Cypriana Norwida przy Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 1285 9 Przy nazwiskach autorów pominięto tytuły. Teksty mające kilku autorów były liczone dla każdego współautora osobno, co w niektórych przypadkach mogło sztucznie podnieść ich pozycję. Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 529 2013-03-13 11:14:37 530 ADAM PAWŁOWSKI Jerzy Bartmiński Stan prac nad słownikiem etnolingwistycznym 1254 Maciej Kamiński O lokalistycznej interpretacji świata w magii 1113 Tab. 2. Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, pod red. Jadwigi Puzyniny i Jerzego Bartmińskiego, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991 Autor Tytuł Liczba pobrań Paweł Bytniewski Język i kultura w koncepcji E.Sapira i B.L. Whorfa 4239 Jolanta Tambor Słownictwo i frazeologia odbiciem tendencji cywilizacji technicznej 3784 Piotr Brzozowski Relacje między wartościami w świetle badań nad dyferencjałem semantycznym 3408 Anna Dąbrowska Eufemizmy życia codziennego. Zarys problematyki na materiale polskiej powieści kryminalnej współczesnej i międzywojennej 3138 Anna Oryńska Kategorie semantyczne leksyki języka potocznego i gwary więziennej 2876 Ryszard Tokarski Poziomy konotacji semantycznej 2820 Lucyna Tomczak Formy adresatywne we współczesnej rodzinie 2746 Romualda Piętkowa O aksjologizacji przestrzeni w języku i poezji 2626 Jadwiga Puzynina Jak pracować nad językiem wartości? 2503 Anna Pajdzińska Nazwy mówienia w języku polskim 2444 Ewa Masłowska Kształtowanie się wtórnych znaczeń wyrazów pod wpływem obowiązującego w danym społeczeństwie systemu wartości 2050 Małgorzata Mazurkiewicz Drogie kamienie w ludowym językowym obrazie świata 1849 Adam Bednarek O nadziei. Próba definicji semantycznej 1737 Marian Bugajski Nazwy ulic jako znaki językowe 1726 Jerzy Bartmiński Projekt i założenia ogólne słownika aksjologicznego. Projekt listy haseł do słownika aksjologicznego 1708 Aleksandra Zawłocka Semantyka WOLNOŚCI w pismach Norwida 1592 Krzysztof Korżyk Człowiek, język i rzeczywistość w grotesce Stefana Themersona 1393 Małgorzata Mazurkiewicz Stan prac nad słownikiem aksjologicznym 1254 Ewa Borowiecka Komentarz do projektu listy haseł słownika aksjologicznego 1172 Jacek Leociak Norwidowska etyka mowy (prolegomena) 1155 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 530 2013-03-13 11:14:37 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” 531 Tab. 3. Wartości w języku i tekście, pod red. Jadwigi Puzyniny i Janusza Anusiewicza, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991 Autor Tytuł Liczba pobrań Anna Pajdzińska Wartościowanie we frazeologii 6492 Romuald Grzesiak O sposobach wyrażania wartości w tekstach nekrologów 2902 Ewa Masłowska Z problemów pejoratywizacji lub melioracji nazw własnych użytych w funkcji appellatiwów 2798 Anna Oryńska Walka na słowa. O pewnych zachowaniach magicznojęzykowych w gwarze więziennej i subkulturze dzieci i nastolatków 2638 Michał Sarnowski Deminutiwum jako znak ironii 2409 Małgorzata Marcjanik Miejsce etykiety językowej wśród wartości. Uwagi ogólne 2211 Krzysztof Murawski Nauka i wartości moralne 2149 Anna Dąbrowska Wartościowanie w wybranych hasłach encyklopedycznych 1598 Jadwiga Puzynina Wstęp 1482 Renata Głowacka-Dutkiewicz Język a kultura u Lema 1442 Ireneusz Karolak Badanie wartości w językoznawstwie francuskim 1426 Radosław Pawelec O metodach badania osobniczego języka wartości (Na materiale pism Norwida) 1376 Aleksandra Zawłocka O jednej Norwidowskiej metaforze niewoli 1266 Maciej Abramowicz, Ireneusz Karolak Wolność i liberté w językach polskim i francuskim 1212 Kamilla Termińska Meta-opis przeżycia metafizycznego (Na przykładzie prozy Jarosława Iwaszkiewicza) 1066 Tab. 4. Funkcje języka i wypowiedzi, pod red. Jerzego Bartmińskiego i Renaty Grzegorczykowej, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991. Autor Tytuł Liczba pobrań Renata Grzegorczykowa Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy Magdalena Danielewiczowa Zdania pytajne o funkcji ekspresywnej 4445 Jerzy Bralczyk Strategie w języku propagandy politycznej (o polskiej propagandzie partyjnopaństwowej w latach 1982–88) 2539 Leon Koj Uwagi o funkcjach języka i mowy 2417 10 162 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 531 2013-03-13 11:14:37 532 ADAM PAWŁOWSKI Dorota Zdunkiewicz Językowe środki perswazji w homiliach (na przykładzie tekstów Jana Pawła II) 2369 Anna Dąbrowska Językowy obraz przeciwnika politycznego (na podstawie tekstów prasowych z marca 1968 roku) 2297 Wojciech J. Burszta Mowa magiczna jako przejaw synkretyzmu kultury 2212 Anna Engelking Rytuały słowne w kulturze ludowej. Próba klasyfikacji 2100 Jolanta Tambor O funkcji fatycznej niektórych elementów mówionych 2040 Kazimierz Ożóg Elementy metatekstowe ze składnikiem mówię w polszczyźnie mówionej 1933 Leszek Kołakowski O wypowiadaniu niewypowiadalnego: język i sacrum 1642 Leszek Bednarczuk Uwagi o funkcjach języka (głos w dyskusji nad referatem R. Grzegorczykowej) 1526 Małgorzata Marcjanik Głos w dyskusji nad referatem R. Grzegorczykowej 1341 Wanda Budziszewska Z problematyki obcości w języku magii 1220 Kamilla Termińska O pewnej nie nazwanej funkcji języka (na przykładzie usprawiedliwień) 1066 Ewa Kołodziejek Ekspresywność i emocjonalność słownictwa marynarzy 839 Tab. 5. Potoczność w języku i kulturze, pod red. Janusza Anusiewicza i Franciszka Nieckuli, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1992 Autor Tytuł Liczba pobrań Jerzy Bartmiński Styl potoczny 11 891 Anna Dąbrowska Eufemizmy mowy potocznej 9595 Małgorzata Marcjanik Współczesne polskie toasty — przejawem pauperyzacji życia towarzyskiego 8459 Franciszek Nieckula Język mówiony i pisany 3492 Aleksy Awdiejew Wiedza potoczna a inferencja 3093 Maria Peisert Nazwy narodowości i ras we współczesnej polszczyźnie potocznej 2600 Janusz Anusiewicz Potoczność jako sposób doświadczania świata i jako postawa wobec świata 2584 Ewa Masłowska Myślenie potoczne w semantyce 2530 Jacek Skawiński Polszczyzna potoczna w funkcji interdialektu 2286 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 532 2013-03-13 11:14:37 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura”533 Grażyna Habrajska Potoczność w rozumieniu potocznym 2196 Zbigniew Adamiszyn Uwagi o wariantywności fonetycznej tekstu potocznego 2079 Andrzej Markowski Kategoria potoczności w języku i w opisie języka 1889 Jerzy Biniewicz Potoczny a naukowy obraz świata w tekstach nauk ścisłych 1641 Lutz Kuntzsch Die inoffiziellen Anredeformen in der privaten Alltagskommunikation 1565 Kwiryna Handke Ignorancka potoczność 1433 Ewa Dąbrowska-Michalczak Potoczność w służbie semantyki — językowy model relacji przestrzennych w pionie 1324 Tab. 6. Polska etykieta językowa, pod red. Janusza Anusiewicza i Małgorzaty Marcjanik, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991 Autor Tytuł Liczba pobrań Przemysław Kisiel Etykieta językowa a wzory kultury 5649 Jan Adamowski Ludowe sposoby składania życzeń (słowo w kontekście kultury) 3446 Eugeniusz Tomiczek Z badań nad istotą grzeczności językowej 3226 Maria Wojtak Wybrane elementy staropolskiej etykiety językowej 3159 Maria Peisert Etykieta językowa jako przejaw edukacji społecznej i kulturowej 2875 Anna Dąbrowska Akty etykiety językowej wyrażające brak zgody z opinią rozmówcy 2844 Małgorzata Kita Grzeczność w wywiadzie prasowym 2738 Małgorzata Marcjanik Typologia polskich wyrażeń językowych o funkcji grzecznościowej 2661 Andrzej Kominek Funkcje grzecznościowe „proszę” we współczesnej polszczyźnie 2412 Kazimierz Ożóg O niektórych aspektach semantyki zwrotów grzecznościowych 2261 Romualda Piętkowa Językowe strategie grzeczności w dyskusji 2122 Irena Kamińska-Szmaj Strategie zachowań językowych w prasowych tekstach propagandowych (na materiale prasy międzywojennej) 2113 Alicja Nowakowska Językowe sposoby wyrażania grzeczności we współczesnej polskiej powieści dla młodzieży 1949 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 533 2013-03-13 11:14:38 534 ADAM PAWŁOWSKI Ewa Masłowska Proszę, dziękuję, przepraszam 1883 Anna Dąbrowska Sposoby kończenia rozmowy w sytuacji oficjalnej 1709 Maria Rachwał O przyczynach zmian systemu adresatywnego języka polskiego w XIX wieku 1575 Lucyna Tomczak Nieoficjalne antroponimy jako przejaw zachowań językowych w społeczności wiejskiej Smęgorzowa (Tarnowskie) 1265 Tab. 7. Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontaktów kulturowych, pod red. Jolanty Maćkiewicz i Janusza Siatkowskiego, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1992 Autor Tytuł Liczba pobrań Maura Mcgovern Wyrażenia anglojęzyczne nacechowane ekspresywnie w gwarze studentów polskich 2534 Jerzy Bartmiński Nazwiska obce na tle kontaktów języków i kultur 2196 Joanna Sobczykowa Etniczna charakterystyka tytułów utworów muzycznych 1946 Bogdan Walczak Czy wyrazy typu kierowca, lotnik, silnik, spychacz, prądnica itp. to kalki leksykalne? 1921 Jolanta Tambor Tendencja do internacjonalizacji w tworzeniu neologizmów science fiction 1876 Elżbieta Sękowska Kontakt językowy a kontakt kulturowy (na przykładzie słownictwa Polonii angielskiej i amerykańskiej) 1746 Marian Bugajski Interferencja jako przyczyna przeobrażeń językowych 1524 Jolanta Maćkiewicz Wyrazy międzynarodowe a kształtowanie się europejskiej ligi słownikowej 1502 Grażyna Habrajska Dziedzictwo stu lat kontaktów kulturowych polsko-niemieckich w słownictwie łódzkim 1438 Janusz Siatkowski Obce nazwy geograficzne w języku czeskim i polskim 1437 Ryszard Lipczuk Internacjonalizmy a „fałszywi przyjaciele tłumacza” 1435 Krzysztof Tomasz Witczak Zapożyczenia i przeniknięcia a zagadnienie substratu. Przyczynek do teorii kontaktów językowych (na przykładzie leksyki pragermańskiej) 1408 Ewa Rzetelska-Feleszko Problem odtworzenia dawnych stosunków etnicznych na Pomorzu Zachodnim na podstawie materiału onomastycznego 1378 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 534 2013-03-13 11:14:38 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura”535 Ludwika Wajda-Adamczykowa Związki językowe polsko-czesko-słowackie w zakresie terminologii botanicznej 1375 Weronika Wilczyńska „Faux amis” czy „amis infideles” — definicja a praktyka 1319 Anna Krzyżanowska Udział internacjonalizmów we frazeologii francuskiej i polskiej (na podstawie związków oznaczających śmierć) 1273 Urszula Żydek-Bednarczuk Interferencja językowa w śląskich rozmowach potocznych 1178 Hanna Popowska-Taborska Geneza ukrainizmów w dialektach kaszubskich 1168 Agnieszka Dzikiewicz Wpływ łaciny na szyk zaimka „się” w psałterzach staropolskich i staroczeskich 1163 Dorota Śliwa O podobieństwie formalnym polskich i francuskich derywatów rzeczownikowych 1110 Józef Kąś Społeczno-językowe uwarunkowania interferencji leksykalnej słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego 1107 Anna Zielińska Rosyjskie elementy leksykalne i fleksyjno-składniowe w polszczyźnie staroobrzędowców we wsiach Wodziłki i Gabowe Grądy 1028 Krystyna Waszakowa Udział rzeczownikowych derywatów z sufiksami obcymi w systemie słowotwórczym współczesnego języka polskiego (streszczenie) 905 Tab. 8. Podstawy metodologiczne semantyki współczesnej, pod red. Iwony Nowakowskiej-Kempnej, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1992 Autor Tytuł Liczba pobrań Henryk Kardela Gramatyka kognitywna jako globalna teoria języka 4482 Cezary Michoński Odnoszenie się wyrażeń w świetle procesu porozumiewania się 4005 Aldona Zwierzyńska Wyidealizowane modele kognitywne pojęcia „miłość” i „love” przedstawionego w przysłowiach polskich i angielskich — porównanie 3227 Teresa Dobrzyńska Metafora w przekładzie 3171 Krzysztof Korżyk Semantyka kognitywna — problemy i metody (Kilka uwag natury filozoficznej) 2982 Krzysztof Bogacki, Stanisław Karolak Założenia gramatyki o podstawach semantycznych 2653 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 535 2013-03-13 11:14:38 536 ADAM PAWŁOWSKI Edward Lotko Wyrazy zdradliwe w języku polskim i czeskim 2447 Henryk Kardela Onomazjologiczny aspekt semantyki kognitywnej 2103 Aleksy Awdiejew Nieśmieszne aforyzmy (Refleksja nad semantyką humoru Viktora Raskina) 2003 Iwona Nowakowska-Kempna Aproksymacja semantycznego continuum 1771 Grażyna Habrajska Semantyka rzeczowników zbiorowych 1765 Renata Grzegorczykowa Kognitywne ujęcie znaczenia a problem realizmu filozoficznego 1727 Hanna Skornia Czas — statyczność a temat-remat 1589 Przemysław Łozowski Ogół i szczegół w komponencjalnej oraz kognitywnej analizie zmian semantycznych 1461 Ewa Jędrzejko Teoretyczne problemy nominalizacji. Przegląd ujęć i propozycji metodologicznych 1449 Aleksy Awdiejew Składnik wyjściowy w gramatyce komunikacyjnej 1256 Bożena Tokarz O sprzeczności ontologicznej poezji w kontekście innych sztuk 1174 Kamilla Termińska W kręgu epistemiczno-semantycznych pytań o metaforę 1070 Wiesław Banyś Wokół conditionalis, czyli warunkowo o warunkowości 910 Zbysław Muszyński Odnoszenie się wyrażeń w świetle procesu porozumiewania się 889 Zuzanna Topolińska Czy orzecznik to przypadek? 851 Tab. 9. Płeć w języku i kulturze, pod red. Janusza Anusiewicza i Kwiryny Handke, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1994 Autor Tytuł Liczba pobrań Romana Łobodzińska Jaka jest kobieta w języku polskim? 4146 Kwiryna Handke Język a determinanty płci 4125 Ewa Jędrzejko Kobieta w przysłowiach, aforyzmach i anegdotach polskich. Konotacje i stereotypy 3680 Maria Peisert „On” i „ona” we współczesnej polszczyźnie potocznej 3508 Grażyna Habrajska Obraz kobiety w Biblii 3472 Kamilla Termińska Androgynia we współczesnej polszczyźnie 2088 Anna Dąbrowska Sposoby określania trudnych sytuacji życiowych w dziewczęcych listach do czasopism młodzieżowych 1991 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 536 2013-03-13 11:14:38 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” Józef Kąś Kulturowy stereotyp mężczyzny i kobiety w środowisku wiejskim. Na materiale gwar orawskich 1771 Bogdan Walczak Polszczyzna kobiet — prolegomena historyczne 1667 Dorota Mazan Nierównouprawnienie płci w etykiecie. Na materiale korespondencji prywatnej 1559 Anna Wojciechowska „Kobieta” i „mężczyzna” w twórczości Magdaleny Samozwaniec 1547 Alina Jurasz Lingwistyka feministyczna w RFN 1477 Larysa Pisarek Wykładniki płci żeńskiej w języku rosyjskim 1455 Mieczysław Balowski Obraz mężczyzny i kobiety w utworach K.K. Baczyńskiego 1415 Krystyna Kleszczowa Zbiory różnorodzajowe a problem genezy rodzaju męskoosobowego 1367 537 Tab. 11. Język polityki a współczesna kultura polityczna, pod red. Janusza Anusiewicza i Bogdana Sicińskiego, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1994 Autor Tytuł Liczba pobrań Irena Kamińska-Szmaj Co to jest kultura polityczna? Bogdan Walczak Co to jest język polityki? 14 648 4678 Iwona Bartoszewicz Autoportret partii politycznych na podstawie sloganów wyborczych użytych w kampanii przed wyborami do Sejmu i Senatu RP w 1991 r. 4545 Maria Frankowska Frazeologia i metaforyka w tekstach politycznych lat 1989–1993 4086 Tomasz Wydra Leksykalne wykładniki impresywnej funkcji mowy w wystąpieniach sejmowych 2858 Grażyna Sawicka Językowy obraz rzeczywistości społecznej i politycznej w graffiti 2806 Grażyna Habrajska Wykorzystanie ironii do walki politycznej 2726 Marek Kochan „Przyklejanie etykietek”, czyli o negatywnym określaniu przeciwnika 2346 Aleksy Awdiejew Wartościowanie wymuszone a szacunek dla odbiorcy w dyskursie politycznym 2209 Paweł Nowak, Adam Siwiec „Kto komu” — językowe sposoby przedstawiania i komentowania wydarzeń politycznych (na materiale „Przeglądu Tygodniowego”) 2000 Ewa Kołodziejek Językowe środki zwalczania przeciwnika, czyli o inwektywach we współczesnych tekstach politycznych 1978 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 537 2013-03-13 11:14:38 538 ADAM PAWŁOWSKI Waldemar Żarski, Piotr H. Lewiński Sprostowanie jako specyficzny środek manipulacji tekstowo-językowej 1763 Anna Dąbrowska Językowe ujęcie problemu aborcji w świetle deklaracji programowych i wypowiedzi przedstawicieli Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej 1429 Halina Dołęga Słowa polityczne w świadomości dziecięcej 1331 Romana Łobodzińska Językowe ujęcie problemu aborcji w świetle deklaracji programowych i wypowiedzi przedstawicieli Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego 1254 Irena Seiffert Językowe ujęcie problemu aborcji w wypowiedziach polityków Unii Demokratycznej 1195 Tab. 12. Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, pod red. Janusza Anusiewicza i Jerzego Bartmińskiego, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1998 Autor Tytuł Liczba pobrań Wojciech Chlebda Stereotyp jako jedność języka, myślenia i działania 3106 Renata Grzegorczykowa O rozumieniu prototypu i stereotypu we współczesnych teoriach semantycznych 2658 Weronika N. Telija Frazeologizmy-idiomy jako stereotypy kultury 2631 Swietłana M. Tolstaja Stereotyp w „języku kultury” 2534 Jerzy Bartmiński Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem — na przykładzie stereotypu matki 2456 Uta M. Quasthoff Etnocentryczne przetwarzanie informacji. Ambiwalencja funkcji stereotypów w komunikacji międzykulturowej 2310 Grażyna Habrajska Prototyp — stereotyp — metafora 2201 Serafima J. Nikitina Stereotypy jako bariery kulturowe 2137 Jolanta Panasiuk O zmienności stereotypów 1854 Ryszard Tokarski Biała brzoza, czarna ziemia, czyli o miejscu stereotypu w opisie języka 1842 Alicja Nowakowska Bukiet jarzyn po polsku (prototyp a frazeologia) 1832 Grażyna Sawicka Funkcje stereotypu w nominacji językowej 1741 Halina i Tadeusz Zgółkowie Biznesmen, uczony i robotnik. Aksjologiczne podstawy stereotypu językowego. Rekonesans 1574 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 538 2013-03-13 11:14:38 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” Aleksy Awdiejew Standardy semantyczne a znaczenie leksykalne 1561 Katarzyna Mosiołek-Kłosińska Stereotypy konia przekazywane przez język polski i francuski 1518 Swietłana M. Prochorowa Stereotyp językowy Europejczyka w kontekście opozycji „swój–obcy” 1484 Paweł Nowak Stereotyp odbiorcy w tekstach publicystycznych z lat pięćdziesiątych 1406 Marzena Walczyńska Jan Stanisław Bystroń jako prekursor teorii stereotypu na gruncie polskim 1352 Andrzej M. Lewicki Obraz samochodu w sloganach reklamowych (reklama prasowa) 1351 Jerzy Bartmiński Czy „językowy” jest tylko stereotyp „formalny”? (W odpowiedzi Profesor Swietłanie Tołstojowej) 1334 Kamilla Termińska Refleksy sporu o uniwersalia w sporze o stereotypy 1271 Agnieszka Libura, Maria Libura Stereotypy a sądy naukowe na przykładzie niektórych podstawowych pojęć gramatycznych 1240 Magdalena Telus Stereotyp grupowy a predykacja 1221 Michael Fleischer Współczesna polska symbolika kolektywna (wyniki badań empirycznych) 1183 Maria Wojtak Literacka perswazja a stereotypy na przykładzie komedii Franciszka Bohomolca 1178 Anna Dąbrowska Czy istnieje w podręcznikach języka polskiego dla cudzoziemców wyraźny obraz Polski i Polaków? (Próba znalezienia stereotypów) 929 Dorota Filar „Ta dłoń może być garścią i może być pięścią” — obrazy językowo-kulturowe w ramie pojęciowej dłoni 789 Aleksandra Niewiara Inni w oczach „wojowników sarmackich” — o stereotypie narodowości w XVII wieku 759 Brigitta Miszewski Stereotypy we współczesnym polskim dyskursie kaznodziejskim 734 539 Tab.13. Językowy obraz świata i kultura, pod red. Anny Dąbrowskiej i Janusza Anusiewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000 Autor Tytuł Liczba pobrań Janusz Anusiewicz, Anna Dąbrowska, Michael Fleischer Językowy obraz świata i kultura. Projekt koncepcji badawczej 8620 Marian Bugajski, Anna Wojciechowska Językowy obraz świata a literatura 7770 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 539 2013-03-13 11:14:38 540 ADAM PAWŁOWSKI Piotr H. Lewiński Obraz świata w reklamie 7001 Anna Dąbrowska Tę żabę trzeba zjeść. Językowo-kulturowy obraz żaby w polszczyźnie 6850 Igor Borkowski Śmierci tajemnicze wrota. Językowy świat inskrypcji nagrobnych 6301 Grażyna Habrajska Metody ankietowe i analiza tekstów w badaniach językowego obrazu świata 5725 Dorota Szumska Na tropach tropu: rozważania o metaforze poetyckiej 4458 Michael Fleischer Obraz świata. Ujęcie z punktu widzenia teorii systemów i konstruktywizmu 4168 Irina Sandomirska O metaforach ŻYCIA i ŚMIERCI w stałych związkach wyrazowych w języku rosyjskim 3997 Małgorzata Brzozowska Derywaty onomazjologiczne (asocjacyjne) w językowym obrazie świata 3676 Rafał Zimny Raz, dwa, trzy — enumeracja i perswazja 3288 Hanna Burkhardt Przekład zwierciadłem językowego i kulturowego obrazu świata (na przykładzie Imperium Ryszarda Kapuścińskiego) 3081 Anna B. Burzyńska, Agnieszka Libura Obraz czasu w języku potocznym i naukowym 2954 Magdalena Marszałek Płeć jako element obrazu świata we współczesnych elementarzach polskich 2918 Janina Labocha Tekst autobiograficzny jako pewna wizja świata 2791 Jolanta Maćkiewicz Potoczne w naukowym — niebezpieczeństwa i korzyści 2665 Jerzy Biniewicz Kategoryzacja a naukowy obraz świata (słownictwo nauk ścisłych) 2563 Joanna Szadura Ludowe formuły powitania i pożegnania ognia jako akty komunikacyjno-kulturowe 2540 Halina i Tadeusz Zgółkowie Świat wartości w leksyce ogłoszeń towarzyskich i matrymonialnych 2511 Aleksandra Niewiara Badania etymologii a odtwarzanie językowego obrazu świata 2415 Dorota Filar Językowy obraz świata a obraz świata w tekście poetyckim 2366 Guy Torr, Władysław Chłopicki Problemy w tłumaczeniu rytualizmów 2166 Tomasz Stępień O inwektywie 2084 Wojciech Chlebda Ile jest Mławy w Mławie? Pochodne nazw własnych w językowym obrazie świata Polaków 1867 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 540 2013-03-13 11:14:38 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura” Anna Luchowska Status zasady sprzeczności w językowym obrazie świata 1572 Maria Libura Jak obraz świata odbija się w gramatyce? Analiza języka fizyki klasycznej 1496 Brigitta Helbig-Mischewski Językowo-kulturowy obraz świata w polskim i niemieckim współczesnym dyskursie kaznodziejskim. Analiza porównawcza 1135 541 Tab. 14. Uczucia w języku i tekście, pod red. Iwony Nowakowskiej-Kempnej, Anny Dąbrowskiej i Janusza Anusiewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000 Autor Tytuł Liczba pobrań Mariola Jakubowicz Dwa oblicza miłości. Porównanie językowych obrazów miłości tkwiących w etymologii i frazeologii 5492 Krystyna Data W jaki sposób językoznawcy opisują emocje? 5446 Jacek Perlin, Maria Milewska Afektonimy w polskim, francuskim, hiszpańskim i niderlandzkim. Analiza morfologiczna i semantyczna 5275 Iwona Nowakowska-Kempna Język ciała czy ciało w umyśle, czyli o metaforyce uczuć 4796 Agnieszka Libura Analiza semantyczna wyrazów nazywających NIENAWIŚĆ i inne uczucia negatywne 4770 Jadwiga Puzynina Uczucia a postawy we współczesnym języku polskim 4022 Tomasz Stępień O uczuciach „ideowych”. Głosy do Hymnu Ignacego Krasickiego 3719 Magdalena Telus Konstrukcja Narodowego „my”, czyli dlaczego kochamy ojczyznę 3183 Bożena Sieradzka-Baziur Językowy obraz serca w polskich utworach Jana Kochanowskiego 3087 Agnieszka Mikołajczuk Problem ocen w analizie wybranych polskich nazw uczuć z klasy semantycznej GNIEWU 3083 Ewa Jędrzejko O językowych wykładnikach pojęcia WSTYD w różnych koncepcjach opisu 2805 Renata Rodak Frazemy jako emotywne operatory interakcyjne 2621 Grażyna Sawicka Miłość niejedno ma imię (Językowe i pozajęzykowe interakcje między matką a dzieckiem) 2471 Dorota Szumska O emocjach bez emocji 2442 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 541 2013-03-13 11:14:38 542 ADAM PAWŁOWSKI Bogusław Bierwiaczonek Religijne subkategorie miłości 2370 Dorota Brzozowska Uczucia w dowcipach 2107 Tab. 15. Opozycja homo–animal w języku i kulturze, pod red. Anny Dąbrowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003 Autor Tytuł Liczba pobrań Alicja Nowakowska Człowiek jak zwierzę. Sfrazeologizowane porównania doczasownikowe na podstawie Słownika frazeologicznego języka polskiego 3573 Anna Dąbrowska Wężem pożądań wejdę do twej duszy — nazwy zwierząt w polskim słownictwie erotycznym 2908 Agnieszka Libura Wartościowanie związane z wybranymi przedpojęciowymi schematami wyobrażeniowymi na przykładzie nazw części ciała ludzi i zwierząt 2855 Maria Peisert Sus domesticus — zwierzę, którego nazwy używać nie wypada 2479 Joanna Zimnowoda Opozycja homo–animal w ekspresywnych zwrotach językowych 2243 Luiza Rzymowska Symbolika zwierząt w Rozważaniach o snach Artemidora z Daldis 2125 Romana Łobodzińska Nazwy zwierząt w nazwiskach polskich 2109 Ryszard Solik Motywy zoomorficzne w kulturze artystycznej średniowiecza. Rekonesans 1935 Irena Kamińska-Szmaj Człowiek zwierzęciem politycznym 1921 Magdalena Pietrzak Językowy obraz ludzi i zwierząt w tekstach literackich na przykładzie powieści Antoniego Gołubiewa 1805 Michael Fleischer Komunikacja międzygatunkowa. Przypadek: człowiek–pies 1771 Kamilla Termińska Przekraczanie opozycji zwierzę–człowiek w cywilizacjach Morza Śródziemnego 1751 Antonina Grybosiowa Jak historyk języka polskiego rozumie opozycję homo–animal 1608 Jolanta Szarlej Biblijne epifanie zwierzęce na tle opozycji homo–animal 1535 Maja Wolny Językowy obraz starości ludzi i zwierząt w polszczyźnie 1500 Krystyna Data Opozycja homo–animal w twórczości Jana Kochanowskiego 1209 Anna Krawczyk-Tyrpa Niedźwiedzie i ludzie — opozycja rozmyta 1189 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 542 2013-03-13 11:14:38 Elektroniczna wersja serii „Język a Kultura”543 Włodzimierz Wysoczański Opozycja homo–animal z perspektywy reguł postępowania (na materiale frazemów wybranych języków) 927 Anna Pietryga Opozycja homo–animal a manicheizm 889 Maria Doroszkiewicz Opozycja homo–animal w metaforyce i frazeologii prasy codziennej z okresu wyborów prezydenckich 1996 w Rosji 549 Tab. 16. Świat roślin w języku i kulturze, pod red. Anny Dąbrowskiej i Ireny Kamińskiej-Szmaj, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000 Autor Tytuł Liczba pobrań Alicja Nowakowska Róża w języku i kulturze 15 556 Halina Pelcowa Nazwy roślin w świadomości językowej ludności wiejskiej 12 814 Lucyna Tomczak Ludowe nazwy ziemniaków i ich odmiany 6309 Anna Krawczyk-Tyrpa Kwiat i kobieta 6008 Anna Dąbrowska Złota dziewanna i biodra brzozowe. Nazwy roślin w polskim słownictwie erotycznym (na materiale poetyckim) 5444 Luiza Rzymowska Piersi fiołkami pachnące. Kwiaty w mitach i języku dawnej Grecji 5396 Jolanta Ignatowicz-Skowrońska Motywy roślinne w slangu młodzieżowym i żargonie przestępczym 5296 Włodzimierz Wysoczański Semantyczno-kulturowa interpretacja nazw roślin (niektóre aspekty pogranicza chrześcijańsko-pogańskiego) 5141 Ewa Ciesielska Motywy roślinne w poezji Jana Twardowskiego 4885 Krystyna Data, Dorota Janeczko Świat roślin w twórczości Jana Kochanowskiego 4102 Helena Sojka-Masztalerz „Kiedy jest tylko groch w chałupie, a kapusta w kłodzie, to bieda nie dobodzie...” O warzywach w przysłowiach 4053 Anna Wojciechowska-Basista Świat roślin w reklamie współczesnej (reklama prasowa) 3706 Anna B. Burzyńska, Jan Kamieniecki Zioło — trawa — łąka. Kilka uwag w świetle faktów z języka i kultury 3684 Ilona Biernacka-Ligięza Ładne kwiatki współczesnej polszczyzny 3436 Marzena Marczewska Aspekty wierzeniowe w rekonstrukcji językowego obrazu drzew 3298 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 543 2013-03-13 11:14:38 544 ADAM PAWŁOWSKI Marcin Preyzner Rodzaj i płeć w drzewie, czyli stosunek obrazu kategorii gramatycznej do stereotypu drzewa 2826 Halina Zgółkowa, Barbara Sobczak Rośliny w poetyckim obrazie świata Agnieszki Osieckiej 2816 Agnieszka Będkowska-Kopczyk Metaforyka roślinna w języku słoweńskim i jej podstawy konceptualne (na tle metaforyki polskiej) 2721 Magdalena Pietrzak Rośliny w porównaniach występujących w Trylogii Henryka Sienkiewicza 2384 Grażyna Habrajska Funkcjonowanie nazw roślin w potocznej polszczyźnie 2309 Monika Rzeszutek Rośliny w szkolnym ogrodzie, czyli nazwy botaniczne w socjolekcie uczniowskim 2302 Sylwia Rzedzicka Roślinny świat Brunona Schulza 2118 Jadwiga Kowalikowa Świat roślin w przysłowiach koreańskich 1817 Halina Kurek Przemiany językowe wsi (na przykładzie wybranych nazw roślin z okolic Dukli) 1677 Jerzy Woronczak Rośliny w żywotach świętych 1033 Język a Kultura 23, 2012 © for this edition by CNS Jak 23 I wyd..indb 544 2013-03-13 11:14:38