Pobierz - Trouw Nutrition

ISSN 2080–489X
5(17)/2011
Dwumiesięcznik „Trouw i MY”
Choroby zakaźne a inwazyjne u zwierząt
dr n. wet. Przemysław Dudko
Regaty TROUW CUP
Anna Klimecka
2
3
OD REDAKCJI
Dwumiesięcznik „Trouw i MY”
5(17)/2011
Drodzy Czytelnicy,
WETERYNARIA
w bieżącym numerze biuletynu „Trouw i My” przedstawiamy relację z siódmych regat Trouw Cup Mazury 2011.
Załoga Trouw Nutrition Polska stanęła na podium, uplasowała się na trzecim miejscu. Wsłuchując się w potrzeby naszych odbiorców, za pomocą eksperta, poszerzymy wiedzę na temat chorób zakaźnych i inwazyjnych
zwierząt. Zamykamy cykl artykułów dotyczący utrzymania higieny w budynkach inwentarskich. Opowiemy
o różnorodnych technikach dezynfekcyjnych, zapewniających utrzymanie optymalnego poziomu czystości.
W nastroju złotej polskiej jesieni zapraszam Państwa serdecznie do lektury.
dr Jolanta Gdala
Wydawca:
Choroby zakaźne
a inwazyjne u zwierząt
dr n. wet. Przemysław Dudko
Katedra weterynarii, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, UP Poznań
Trouw Nutrition Polska Sp. z o.o.
ul. Chrzanowska 21/25
05–­825 Grodzisk Mazowiecki
telefon: +48 22 755 03 00
fax: +48 22 755 03 72
03
Dawniej, gdy ludzi nękały choroby, obwiniano za to złe duchy. Za sprawą prac pionierskich Ludwika Pasteura te „złe duchy” dziś noszą już inne nazwy: wirusy, bakterie lub grzyby. Wpłynął na to fakt, iż bez dokładnego omówienia relacji między
drobnoustrojami, ich środowiskiem oraz wpływu obronnych reakcji zwierząt na ich
obecność, końcowym efektem koncepcji tego uczonego okazało się zdjęcie odpowiedzialności za choroby z człowieka.
08
www.trouwnutrition.pl
SPIS TREŚCI
Redakcja:
Redaktor naczelna:
03
12
dr Jolanta Gdala
Choroby zakaźne
a inwazyjne u zwierząt
REDAKTORZY NAUKOWI:
dr n. wet. Przemysław Dudko
Utrzymanie higieny
w budynkach inwentarskich.
Różnorodne techniki służące
zapewnieniu optymalnego
poziomu czystości cz.2
dr n. wet. Przemysław Dudko
lek. wet. Krzysztof Sieradzki MBA
08
lek. wet. Krzysztof Sieradzki MBA
Regaty TROUW CUP
Anna Klimecka
Przemiany na przestrzeni
wieków
zić sobie „życie bez drobnoustrojów”, któ-
Chociaż wymienione drobnoustroje atakują
nych funkcji. Stąd bardzo ważne w naszych
Ekologiczne formy
współistnienia
drobnoustrojów.
tkanki już osłabione. Dla jasności dodam, iż
rozważaniach są: formy ich współżycia i spo-
Zachodzące pomiędzy nimi relacje mogą być
drobnoustroje wywołujące choroby wymion
sób współistnienia z makro-organizmami.
obojętne (parabioza), względnie mają
hoduję od 30 lat, stąd w tym zakresie nie jestem wcale przeciwnikiem Pasteura. Jestem
za to w pełni świadomy, że od jego odkryć
16
minęło sporo czasu, a biologia poczyniła
w ostatnim stuleciu ogromny postęp zupeł-
Martin&Jacob Sp. z o.o.
Technowinki i Agrociekawostki
nie dezaktualizując wiele oficjalnych poglądów z poprzedniego wieku. Obecnie jest
Opracowanie:
szereg luk w jego koncepcji, a nawet zupeł-
19
nie błędnych poglądów. Przede wszystkim,
że drobnoustroje wywołujące choroby (za-
Krzyżówka z burakiem
razki) stanowią na dobrą sprawę niecałe 20%
Martin&Jacob Sp. z o.o.
z ogólnej ich liczby, a bez pozostałych trudno
ul. Fabryczna 14 D, 53–609 Wrocław
lub o wiele ciężej byłoby żyć. W światowym
www.martin–jacob.com
roku kobiet przypomina mi to słowa naszej
Nakład:
5000 egzemplarzy
ZAMÓW BEZPŁATNĄ PRENUMERATĘ „Trouw i MY”
ZADZWOŃ: 71 792 06 90
NAPISZ: prenumerata@martin–jacob.com
wielkiej rodaczki Marii Skłodowskiej-Curie, że
„w życiu niczego nie należy się bać, a wszystko – po prostu – należy poznać”.
Zresztą obecnie trudno jest nawet wyobra-
re w naszym środowisku (gleba, woda itp.)
i przemyśle spożywczym pełnią szereg waż-
4
5
WETERYNARIA
„
Symbioza, czyli zjawisko harmonijnego
współżycia dwóch organizmów, które obu stronom
przynosi korzyści (mutualizm). Typowym tego
przykładem są procesy trawienne zachodzące
w przedżołądkach przeżuwaczy.
”
w tym medium drobnoustroje. Jednakże
łączając grupę aminową do cukru prostego.
właściwy proces kwaśnienia mleka inicjują
Po czym, wymoczki spożywają bakterie oraz
szlachetne drobnoustroje kwaszące (Lacto-
drożdżo-podobne grzyby, aby w trawieńcu
coccus lactis i Cremoris) fermentujące zawar-
zostać w końcu spożyte przez swego żywi-
tą w nim laktozę, umiarkowanie zakwaszając
ciela. W ten sposób drobnoustroje oraz pier-
to środowisko i obniżając jego oksydacyjno-
wotniaki mają zapewniony pokarm i niszę
-redukcyjny potencjał do tego stopnia, iż
ekologiczną, czyli wolne od drapieżników
same przestają się w nim namnażać i osta-
miejsce bytowania. Dzięki temu ich gatunki
tecznie giną. Jednakże mogą rozwijać się
istnieją przynajmniej tak długo jak przeżuwa-
w tych warunkach pałeczki kwasu mlekowe-
cze. Choć przypłacają to swym życiem, a to
go (z rodzaju Lactobacillus), które fermenta-
jest korzyścią żywiciela. Natomiast saprofity
cję laktozy ukończą (ukwaszenie) jeszcze
żyją na skórze żywiciela (mikro-konsumenci),
bardziej zakwaszając to środowisko, obniża-
rozkładając jego martwe tkanki do związków
jąc jego potencjał oksydacyjno-redukcyjny
prostych. Dzięki temu nikt w naturze nie musi
w ten sposób, że same giną. Natomiast roz-
czyścić sierści zwierząt! Przykładem komen-
wijające się na jego powierzchni grzyby (np.
salizmu (współbiesiadnictwa) jest funkcja
Oidium lactis) zupełnie odcinając dostęp tle-
pałeczki okrężnicy (Escherichia coli), która ży-
nu sprawiają, iż przez dość krótki czas zależ-
jąc w tym narządzie na zasadzie konkurencji
ny od temperatury przechowywania kwa-
eliminuje drobnoustroje niezniszczone przez
śne mleko przydatne jest do spożycia. Po
kwas solny żołądka. Problem w tym, że przy
czym zachodzi pod wpływem bezwzględ-
nadmiernej podaży białka roślinnego w pa-
nie beztlenowych bakterii z rodzaju Propio-
szy dochodzi do alkalizacji treści jelit cien-
nibacterium proces jego gnicia.
kich, co tę bakterię prowokuje do migracji.
Z powodu zmiany warunków uzjadliwia się
Formy współżycia
zwierząt
z mikroorganizmami.
(komensalizm oportunistyczny), co z kolei
staje się przyczyną kolibakteriozy. Najskrajniej antagonistyczną formą współżycia jest
pasożytnictwo, z którego tylko jeden partner ponosi korzyści, a drugi traci. Osobnika
Najkorzystniejsza z tych form to oczywi-
tracącego nazywamy żywicielem, a paso-
ście symbioza, czyli zjawisko harmonijnego
żytami mogą być zarówno pierwotniaki
współżycia dwóch organizmów, które obu
(mikrofauna), robaki płaskie i obłe, roztocza
stronom przynosi korzyści (mutualizm). Typo-
oraz owady (typowe pasożytnictwo), jak też
wym tego przykładem są procesy trawienne
zarazki (wirusy, bakterie lub grzyby). Nato-
zachodzące w przedżołąkach przeżuwaczy.
miast rozwój ich w organizmach żywicieli
Przy czym, krowa dość niechlujnie pobiera
wywołuje typowe (patognomoniczne) ob-
paszę zieloną i to do tego stopnia, iż może
jawy i zmiany patologiczne.
ją spożyć razem z gwoźdźmi. Jednak zwraca
ją i wymieszać ze śliną. Wymoczki (mikrofau-
Choroba zakaźna
a inwazyjna.
charakter synergizmu (korzystne dla obu
bakterie (bakteriostatyki), na co bakterie re-
w różnych mediach (środowiska). Zmieniają
ten zachodzi przy kiszeniu pasz, ogórków
na) dokonują zaś dokładniejszej już maceracji
Zarazki mogą wywołać chorobę zakaźną,
stron współżycie), czyli symbioza lub są one
agują produkcją mykostatyków. Ponadto
te środowiska oczywiście metabolity namna-
i kapusty. Najłatwiej go omówić na przykła-
tej treści tak, aby enzymy bakterii i drożdży
która wcale nie musi być zaraźliwa. Zgodnie
antagonistycznie nastawione wobec siebie,
dość powszechna w przyrodzie jest metabio-
żającego się w nich gatunku drobnoustrojów,
dzie szklanego naczynia z mlekiem pozosta-
(mikroflora) mogły rozłożyć zawartą w niej
z definicją wikipedii choroby zakaźne (infek-
co sprowadza się do wytwarzania przez grzy-
za, która polega na określonym następstwie
które w ten sposób staje się dla nich zabój-
wionego w temperaturze pokojowej. Naj-
celulozę do glukozy. Ponadto mikroflora żwa-
cyjne) są chorobami ludzi, zwierząt i roślin,
by antybiotyków (np. penicylina) niszczących
gatunków z powodu zmian zachodzących
cze, za to sprzyja innym gatunkom. Proces
pierw rozwijają się tam wszystkie obecne
cza syntetyzuje niektóre aminokwasy przy-
które są następstwem zakażenia (infekcji)
ją ponownie do jamy ustnej w czasie odpoczynku, aby dokładniej tym razem rozdrobnić
6
7
WETERYNARIA
organizmu czynnikiem zakaźnym oraz zała-
Epizoocjologia szczegółowa obejmuje: pato-
nie nim) i enzoocje (choroby zaraźliwe ataku-
czym jako ekstensywność inwazji stada lub
czy Dracunculus medinensis itp.) lub bierną
powiedź ich żywicieli opisywano jako: wro-
mania się odpornościowych sił organizmu
logię, diagnostykę, a nawet leczenie chorób
jące mniejsze populacje zwierząt, które ata-
innej populacji rozumiemy procent zaatako-
(większość pasożytów; np. glisty, tasiemce
dzoną, nabytą (czynna, bierna i nabyta wraz
lub obecności w nim bioaktywnych toksyn,
zakaźnych. Epizoocjologia ogólna (w pełnym
kują zwierzęta w typowym środowisku).
wanych w nim zwierząt przez konkretnego
itp.), co zachodzi poprzez bezpośredni kon-
z wiekiem) oraz śród-zakaźną. Zdecydowanie
a więc jadów tych drobnoustrojów. Choroby
tego słowa znaczeniu) bada przyczyny po-
W przypadku hodowli są to konkretne go-
pasożyta. Natomiast intensywność inwazji,
takt (ze zwierzęcia na zwierzę – np. świerzb),
różny w porównaniu do chorób zakaźnych
zaraźliwe mogą zaś łatwo przenosić się z cho-
wstania i szerzenia się wśród zwierząt chorób
spodarstwa lub w naturze zwierzęta z kon-
to liczba pasożytów atakujących konkretne-
może zachodzić podczas kopulacji – np.
jest jednak przebieg chorób inwazyjnych,
rych ludzi lub zwierząt na zdrowe i mają one
zaraźliwych oraz ustala ogólne zasady walki
kretnych ekosystemów. Przebieg ich cechują
go żywiciela. Poza zoologiczną taksonomią
zaraza stadnicza koni), względnie poprzez
w których patologiczne zmiany zachodzą tak
wyraźną tendencję do rozprzestrzeniania się
z nimi. Jednakże w przypadku zwierząt lecze-
cykliczność oraz następujące stadia:
funkcjonuje praktyczny podział pasożytów
skórę (roznoszą owady ssąco-kłujące np.
wolno, że łatwiej zauważyć je osobie, która
w regionie. Problem polega na tym, że nie
nie może mieć drugorzędne znaczenie, gdy
między-epizootyczne (pomimo obecności
różnicujących je na:
malaria) lub przez przewód pokarmowy
rzadko zagląda do pomieszczenia zwierząt
każda choroba zakaźna jest zaraźliwą, np. za-
wyraźnie dominuje aspekt walki z chorobami
zarazka zwierzęta nie chorują, bo są jeszcze
• zewnętrzne, które bytują na przede
(per os – większość, per rektum – np. gzy),
niż kilkakrotnie karmiącemu je w ciągu dnia
raźliwe nie jest zatrucie jadem kiełbasianym.
zaraźliwymi, nierzadko atakującymi również
odporne po przechorowaniu. Odporność
wszystkim na skórze oraz jej wytworach,
a w niektórych przypadkach może być we-
właścicielowi. Ponadto w przypadku tych ty-
Za to mają zaraźliwy przebieg niektóre cho-
ludzi (np. wścieklizna). Z uwagi na ich zasięg
tego typu ma ściśle określony czas trwania,),
w jamie nosowej i w przewodzie słucho-
wnątrzmaciczna (np. toksoplazmoza). Szko-
powych pasożytów istnieje jeszcze ściślejszy
przed-epizootyczne (pojawiają się pierw-
wym zwierząt, należą do nich:
dliwy wpływ pasożyta na żywiciela polega
związek możliwości ich reprodukcji z naturą
sze zachorowania zwierząt, które już straciły
• roztocza (świerzbowce, nużeniec itp.)
na mechanicznym uszkadzaniu skóry lub
(środowiskiem zwierząt) niż ma to miejsce
odporność po przechorowaniu),
• owady (wszy, wszoły, pchły, kleszcze i gzy)
narządów wewnętrznych, a przede wszyst-
w chorobach zakaźnych. Mają one też jed-
rozwoju epizoocji (wszystkie zwierzęta cho-
• wewnętrzne, bytujące we wnętrzu jam ciała.
kim odjadanie żywiciela, co poprzez gorsze
nego lub kilku żywicieli pośrednich, po któ-
rują i pojawiają się pierwsze upadki),
• pierwotniaki,
przyrosty żywicieli powoduje wymierne stra-
rych spożyciu przez żywiciela ostatecznego
szczytowego rozwoju epizoocji (chorują
• płazińce (robaki płaskie - przywry i tasiem-
ty gospodarcze, a u ich żywicieli doprowa-
(inwazja) mogą dopiero powstać w jego or-
wszystkie zwierzęta, a upadki są masowe),
ce; wągry i strobila)
dza do niedoboru (np. witaminy B). Ponadto
ganizmie np. oocysty inwazyjne lub samice
wygasania epizoocji (brak upadków, a wie-
• obleńce (robaki obłe - glisty, owsiki i inne
działają one na swych żywicieli w sposób:
mogą osiągnąć postać zdolną do wydalania
le zwierząt nabyło odporność po chorobie),
nicienie żołądkowo-jelitowe, nicienie płuc-
toksyczny (zatrucia metabolitami), względnie
inwazyjnych jaj. Stąd zazwyczaj przedstawia
po-epizootyczne (coraz więcej zwierząt od-
ne i kolcogłowy).
alergiczny (uczulenia). Pomimo zaliczenia ich
się graficznie w formie cykli rozwojowych.
pornych po przechorowaniu).
Typowe pasożytnictwo może być stałe lub
do chorób niezakaźnych, zachodzą w odpo-
Natomiast w odpowiedzi na ich inwazję na-
Po czym sytuacja powtarza się i powraca do
okresowe. Ich inwazja do organizmu ży-
wiedzi na ich inwazję reakcje odpornościowe
leży regularnie przeprowadzać u zwierząt
między-epizootycznego stadium. Sprawia to,
wiciela może okazać się czynną (np. owady,
(komórkowe lub humoralne), przy czym od-
zabiegi odrobaczania.
że dalszy chów dużych grup zwierząt staje
się uciążliwy, a lekarze i hodowcy opracowali różne sposoby uodparniania zwierząt.
Najważniejsze różnice pomiędzy zakaźnymi chorobami a inwazyjnymi.
W przypadku zakaźnych chorób najbardziej
skuteczne do ich leczenia okazały się antybiotyki, a w zapobieganiu szczepionki obec-
Choroby zakaźne
Choroby inwazyjne
Chorobotwórcza mikroflora (zarazki), którą
Pasożyty zewnętrzne (roztocza lub niedoskonałe owady).
mogą stanowić: bakterie, riketsje, wirusy,
Pasożyty wewnętrzne, czyli – chorobotwórcza mikrofauna
grzyby, a nawet niektóre glony.
(pierwotniaki),
nie opracowane i przygotowywane przez
odpowiednie firmy biotechnologiczne.
roby wywołane przez pierwotniaki (np. Zara-
dzielimy je na: panzoocje (zaraźliwe choroby
Istota chorób
inwazyjnych.
za stadnicza koni) lub roztocza (np. świerzb),
bardzo dużych populacji zwierząt i szerzą się
Choroby inwazyjne wywołują typowe pa-
które zaliczono do chorób narządów we-
niezależnie od warunków środowiskowych,
sożyty, których komórki są identyczne jak
wnętrznych wraz z zapaleniami oraz nowo-
np. pryszczyca swym zasięgiem objęła całą
zwierzęce. Na ogół charakteryzuje je: brak
tworami. Zarówno choroby zakaźne jak i za-
Amerykę Północną), epizoocje (też szerzą się
gorączki, przewlekły przebieg i bardzo niska
raźliwe to przedmiot badań Epizoocjologii,
niezależnie od warunków środowiskowych
śmiertelność. Jednak doprowadzają one do
której nazwa wywodzi się z greckich słów: epi
i atakują zwierzęta na dużych obszarach). Ty-
poważnych strat gospodarczych, a znany
- przez, na; zoon – zwierzę; logos – słowo, na-
powym przykładem jest wścieklizna w przy-
w Polsce ekolog – Kazimierz Demel, wraz
uka. Etymologicznie oznacza to naukę o cho-
padku, której rezerwuarem wirusa są gryzo-
z chorobami zakaźnymi włączył je do czyn-
robach atakujących duże grupy zwierząt, któ-
nie, a takie zwierzęta mięsożerne jak lis, kot
ników, które regulują liczebność osobników
rą dzielimy na: ogólną i szczegółową.
i pies to wektory rozprzestrzeniające zakaże-
konkretnej populacji na danym terenie. Przy
Przyczyny
- robaki płaskie (przywry i tasiemce),
- robaki obłe (glisty, owsiki i inne nicienie żołądkowo-jelitowe,
nicienie płucne oraz kolcogłowy).
Gorączka
Najczęściej jest wysoka, ale brak jej tylko
Najczęściej brak, ale występuje w zaraźliwych chorobach.
w niezaraźliwych chorobach.
Przebieg choroby
Najczęściej ostry.
Z reguły przewlekły.
Śmiertelność
Wysoka, ale nie wszystkie zwierzęta padają.
Niska, bo śmierć żywiciela najczęściej oznacza też śmierć pasożyta.
Te, które przechorowały nabędą odporności.
8
9
REPORTAŻ
W dniach 1-4.09.2011 odbyły się kolejne, siódme regaty TROUW CUP na jeziorze Ryńskim – odnodze Szlaku Wielkich Jezior, bogatym w urozmaiconą linię brzegu, liczne
zatoki, półwyspy i wyspy. Na starcie jeszcze w wakacyjnych nastrojach stanęło 17 załóg. Było pięknie - ciepło, słonecznie, choć wiatr czasem płatał figle. Deszcz również
pokropił, szczęśliwym trafem, po zacumowaniu na kei. Wszystkim uczestnikom trzy
dni upłynęły na fantastycznej regatowej rywalizacji. Odbyły się wszystkie planowane wyścigi.
Regaty TROUW CUP
Anna Klimecka
Martin & Jacob Sp. z o o
Uczestników regat gościł Ośrodek Zofiów-
TROUW CUP dokonali Jarosław Arciszewski –
zem główny sędzia regat. Flagi wciągnięto
ka w Rynie. Wszystkim udało się dotrzeć na
manager działu B2D Trouw Nutrition Polska
na maszt. Po odprawie sterników o godz.11
miejsce zgodnie z planem. W czwartkowy
i Wojciech Caban – prezes Międzyszkolnej
wszystkie załogi były już na wodzie. W ma-
poranek oficjalnego otwarcia siódmych regat
Bazy Sportów Wodnych z Giżycka i zara-
lowniczej scenerii jeziora Ryńskiego odbyły
Żeglarze z Trouw Nutrition Polska w trakcie przygotowań do wypłynięcia. Piękna pogoda zachęcała do żeglowania.
Od lewej strony, Konrad Garbacz, Jarosław Arciszewski, Jacek Zgondek.
Przyroda: lasy, jeziora, zwierzęta, pola, łąki - jednym słowem piękno zapierające dech w piersiach. Mazury właściwe
utożsamiane są z Krainą Wielkich Jezior Mazurskich - Krainą Tysiąca Jezior.
się pierwsze zawody w konfiguracji „śledź”,
guj”, „wybierz miecz”… wszyscy żeglarze,
się i amatorzy podziwiania mazurskiego
na jachtach klasy Tango 780. Trasa regat była
nawet ci mniej doświadczeni sprawowali
rozgwieżdżonego,
ustawiona w taki sposób, by zawodnicy szli
się bez zarzutu i wypełniali komendy sterni-
niewyobrażalnie pięknego. Księżyc pląsał
na wiatr i z wiatrem. Zadanie polegało na
ków wzorowo. Imprezę zabezpieczała jed-
delikatnie po powierzchni spokojnego je-
ominięciu boi nawietrznej prawym halsem
nostka WOPR z Giżycka. W każdym momen-
ziora, może podziwiał w tafli jeziora swoje
i powrotem do boi zawietrznej. Po pierw-
cie służyła pomocą, choćby doholowanie
odbicie, a może czegoś szukał na jego dnie
szej rozgrywce żaglówki udały się w kie-
do kei gdy silnik odmówił posłuszeństwa.
(?). Jedno jest pewne, takie okoliczności
runku Mikołajek. Podróż do letniej stolicy
Wieczorem odbyła się impreza integracyjna
przyrody skłaniały do długich rozmów, do
Mazur upłynęła w duchu fair play. Poprzez
na przystani przy plaży miejskiej w Miko-
zatrzymania się na chwilę, wreszcie do nała-
wiatr dały się słyszeć komendy: „prawy foka
łajkach. Większość uczestników noc prze-
dowania pozytywną energią wyczerpanych
szot luz, lewy foka szot wybieraj”, „zakna-
spała smakowicie na łajbach. Choć znaleźli
pracą organizmów.
granatowego
nieba,
10
11
REPORTAŻ
Piątkowy poranek obudził prażącym słoń-
Nastąpiło uroczyste wręczenie pucharów,
Ryńskim o puchar prezesa MBSW Giżycko,
do woli, łowić ryby, śpiewać bez żadnych
cem. Przy delikatnym wietrze jachty po-
szampan się lał. Uciechom nie było końca.
pana Wojciecha Cabana. Zwyciężyła załoga
oporów szanty, odpocząć, zrelaksować się,
nownie stanęły na linii startu. Rozpoczął
Pozostali żeglarze otrzymali dyplomy uzna-
Trouw Nutrition Polska z kobietą sternikiem
nabrać sił witalnych. Wszystkie czynniki zsu-
się kolejny dzień żeglarskich rozgrywek.
nia za udział w regatach TROUW CUP Mazu-
na pokładzie – Katarzyną Kropielnicką-Kruk.
mowane razem tworzą piękny obraz Krainy
Wszystkie jednostki obrały kurs na Ryn.
ry 2011. Wieczorem z ogromnym apetytem
To już był koniec wyścigów, ale impreza na-
Tysiąca Jezior jako raju dla żeglarzy. Kto raz
Zaraz po starcie jachty szły w miarę równo,
wszyscy zajadali się daniami przygotowany-
dal trwała, rozegrano mecz piłki nożnej. Naj-
zobaczył na własne oczy Mazury, będzie tutaj
lecz już po boi nawietrznej kilku załogom
mi ze świeżych ryb złowionych z mazurskich
więcej bramek strzelił sportowiec górnych
wracał. Wszyscy uczestnicy regat zapowie-
udało się uciec od reszty stawki. Trasa zo-
jezior. Delektowali się również żeglarskimi
lotów, Konrad Garbacz – kierownik działu
dzieli już swoją obecność w przyszłym roku.
stała wytyczona niemalże identycznie jak
trunkami. Na stole nie zabrakło wyśmienite-
logistyki Trouw Nutrition Polska. Wielu emo-
Dla każdego regaty TROUW CUP Mazury 2011
w dniu poprzednim, gdyż kierunek wiatru
go smalcu domowej roboty oraz ogórków
cji dostarczył również mecz siatkówki. Dobre
były niezapomnianym przeżyciem.
zmienił się minimalnie. Na linię mety jako
małosolnych, mniam! Klika godzin później
dogrania do rozgrywającego, serwowanie na
Za sprawy organizacyjne odpowiedzialny był
pierwszy dopłynął jacht z załogą Medivet
ognisko, gitara, śpiew, spacery brzegiem
miarę mistrzów. Wieczorem grupa śmiałków
Jacek Zgondek – regionalny kierownik sprze-
S.A. reprezentowaną przez Lucjana Wese-
srebrzystego jeziora, niebo pełne gwiazd,
odwiedziła zamek w Rynie. Tam można było
daży, region I, TNP, w porozumieniu z preze-
laka – sternika, Monikę Karską, Krzysztofa
tylko cykanie świerszczy z życia śladem...
poczuć ducha Mazur sprzed wieków. Mazu-
sem MBSW Giżycko, Wojciechem Cabanem.
Tkacza, Michała Weselaka, Macieja Ślęzaka
Żeglarskie zmagania w sobotnie południe
ry są magiczną krainą. To idealny region do
Serdecznie dziękujemy.
przy udziale Dariusza Suchaniaka z Trouw
zakończył wyścig na Omegach na jeziorze
organizowania regat. Tutaj można żeglować
Ahoj!
Nutrition Polska. Drugie miejsce przypadło w udziale również łódce Medivet.
Załogę stanowili Sławomir Gryglewicz
– sternik, Damian Kolbusz, Piotr Rybak,
Tomasz Niedbalski i Jolanta Janus. Laur
zwycięstwa w postaci trzeciego miejsca
przypadł załodze łódki z Trouw Nutrition
Pierwsze i drugie miejsce zajęły załogi Medivet s.a. Trzecie miejsce przypadło w udziale
załodze Trouw Nutrition Polska w składzie: Michał Bursy – sternik, Mateusz Mynarski,
Jakub Powroźny, Michał Winkler, Grzegorz Wojciechowski.
Mikołajki posiadają w swoim herbie rybę i to jaką. To król, Król
Sielaw. Wiąże się z nim legenda
przekazywana od wieków, według której Król był jednocześnie
sprawcą głodu i dobrobytu mieszkańców miasta. Przed wiekami
Król był władcą okolicznych wód.
W momencie, gdy połowy miejscowych rybaków osiągnęły zbyt
wysoką (według Króla) intensywność, ten postanowił uprzykrzyć
im życie. Ze względu na swe gabaryty był zdolny wywracać kutry
i przerywać rybackie sieci. Głód
zaczął doskwierać mieszkańcom
Mikołajek. Jeden z pozbawionych
pracy rybaków, który na szczęście
był też kowalem, za sugestią swej
żony (której rozwiązanie wskazali
pruscy bogowie) stworzył żelazną sieć, którą pojmał Króla Sielaw. Ryba w trosce o swoje życie
poprosiła rybaka-kowala o litość,
obiecując mu udane połowy.
Obietnica została spełniona, jednak rybak w trosce o przyszłość
przykuł Króla Sielaw łańcuchem
do mostu. Jego wizerunek widnieje tam do dziś.
Polska: Michał Bursy – sternik, Mateusz
Mynarski, Jakub Powroźny, Michał Winkler,
Grzegorz Wojciechowski.
Odwiedzając Mazury należy pamiętać, iż na ziemiach tych żyli
niegdyś Krzyżacy, którzy wznosili zamki, z których wiele przetrwało do dziś. Dumą niewielkiego Rynu jest zbudowany pod
koniec XIV wieku Zamek Krzyżacki o imponujących rozmiarach,
w którym od 2006 roku znajduje się luksusowy czterogwiazdkowy hotel. Jako ciekawostkę można dodać, że jednym z komturów (wyższy dostojnik krzyżacki) był bohater książki Adama
Mickiewicza, Konrad Wallenrod. Malowniczo położony zamek Zakonu Najświętszej Marii Panny wybudowany został
na wzniesieniu między dwoma jeziorami Ołów i Ryńskie. Niewątpliwie usytuowanie zamku w takim właśnie miejscu, tzn.
na górce i pośród dwóch akwenów nie było wynikiem działań mających na celu „poprawę” wyglądu estetycznego zamku, ale jego możliwości obrony przed ewentualnymi atakami.
12
13
WETERYNARIA
Utrzymanie higieny w budynkach inwentarskich.
Różnorodne techniki służące zapewnieniu
optymalnego poziomu czystości cz.2
zawiera pewne ilości soli mineralnych, w tym
tym więcej antybiotyku zostanie zużytego
Można też poszukać kompleksowego roz-
związków wapnia czy żelaza. Osadzają się
do walki drobnoustrojami już po drodze, za-
wiązania, jakim jest użycie preparatów zawie-
one wewnątrz rur, tworząc osad, który popu-
nim dojdzie do poidła i świni. Możemy więc
rających łącznie kwasy i tlen.
larnie nazywany kamieniem. Narastając we-
być świadkami dezaktywacji antybiotyku
wnątrz, zmniejszają powoli ich światło, co jest
w systemie wodnym. Aby kompleksowo roz-
także nieobojętne dla podawanych leków (na
wiązać problem związany z powstawaniem
przykład wchłanianie antybiotyków z grupy
biofilmu w systemach wodnych zasilających
tetracyklin znacznie się obniża w obecności
poidła, można zastosować kilka rozwiązań.
wapnia). Sole mineralne mogą spowodo-
W sprzedaży są dostępne produkty zawie-
Przejściowe wyjałowienie środowiska może
wać unieczynnienie roztworów antybiotyku.
rające tlen oraz kwasy organiczne specjalnie
być wynikiem częstego przeprowadzania de-
lek. wet. Krzysztof Sieradzki MBA
Światło rur często zmniejsza się i wówczas
przystosowane do utrzymania systemów
zynfekcji środkami chemicznymi. Świeżo wy-
specjalista prewencji weterynaryjnej i higieny pasz
pojawia się biofilm tworzący polisacharydo-
wodnych. Mogą być stosowane na fermie cy-
dezynfekowany obiekt zostaje zasiedlony nie
specjalista chorób trzody chlewnej
wą powłokę systemu wodnego. Im większa
klicznie, naprzemiennie: raz usuwając kamień
tylko nowymi zwierzętami, ale też nowymi
wolna praktyka – Ełk
jest ilość mikroorganizmów w świetle rury,
kwasami, a raz biofilm nadtlenkiem wodoru.
szczepami bakterii, które wraz ze sobą
Mikrobiologiczne
sposoby utrzymania
higieny
Rynek oferuje wiele preparatów. Ich wybór zależeć będzie od różnych czynników
związanych z naszymi oczekiwaniami, warunkami, jakie posiadamy oraz od naszej
wiedzy, pozwalającej ocenić przydatność konkretnego środka w naszych warunkach. Podczas wyboru preparatu można wziąć po uwagę skład chemiczny preparatu, ale także jego formulację, czyli sposób połączenia substancji czynnych z nośnikami i wynikającymi z tego tytułu cechami produktu.
Dezynfekcja pomieszczeń
myje się je dokładnie, a następnie sprysku-
Dezynfekcję pomieszczeń wykonuje się w kil-
zamgławia w zależności od charakterystyki
ku etapach. Pierwszym jest jak najdokład-
preparatu i oczekiwanych korzyści. Należy
niejsze mechaniczne usunięcie materii biolo-
pamiętać, że część środków dezynfekcyjnych
gicznej, w tym słomy czy odchodów. Należy
zdecydowanie lepiej działa w wysokiej tempe-
pamiętać nie tylko o powierzchniach podłóg
raturze roztworu, ale niektóre nie. Należy więc
lub ścian, ale także parapetach, lampach, kar-
dobrać taką, w jakiej preparat, który posiada-
mikach i paszociągach, a przede wszystkim
my, będzie najefektywniejszy. Po rozprowa-
o najczęściej zapominanych urządzeniach
dzeniu środka dezynfekcyjnego pozostawia-
wentylacyjnych. Bywa, że nie poddajemy ich
my pomieszczenie na odpowiednią długość
czyszczeniu, myciu i dezynfekcji, a przecież
czasu zależną od zastosowanego preparatu.
przez nie przechodzi cała masa powietrza,
Jedne środki potrzebują kilku sekund kontaktu
porywając ze sobą różne drobnoustroje i za-
z drobnoustrojem, inne znacznie dłużej. Po za-
wieszając je w drobinach kurzu osiadającym
kończonej dezynfekcji należy pomieszczenie
na wewnętrznych powierzchniach kominów
spłukać wodą i zostawić do wyschnięcia.
je roztworem środka dezynfekcyjnego lub
wentylacyjnych. Po wykonanej dezynfekcji,
zasiedlając je drobnoustrojami. Zdecydowa-
Dezynfekcja systemów
wodnych
nie lepiej uniknąć takiego obrotu sprawy. Po
Do poideł, z których piją zwierzęta, poda-
mechanicznym wysprzątaniu pomieszczenia,
wana jest woda różnej jakości. Oczywiście
gdy pomieszczenie schnie, pozostawiony
w kominach pył opada wprost do wnętrza,
„
Świeżo wydezynfekowany obiekt
zostaje zasiedlony nie tylko nowymi
zwierzętami, ale też nowymi
szczepami bakterii, które
wraz ze sobą wniosły zwierzęta.
”
14
15
WETERYNARIA
(salmonelloza) czy Erisipelotrix rhusiopatiae
ciała, lepszej technologicznie jakości mię-
(różyca). Użyte w obiekcie po dezynfekcji
sa. Dodatkowym skutkiem będzie mniejsza
klasycznej bakterie kwasu mlekowego za-
ilość kurzu, łatwiejsza do obróbki gnojowica
pobiegają chaosowi mikrobiologicznemu,
(łatwiej przepływa i jest jednorodną mie-
wprowadzają naturalną równowagę mikro-
szaniną, nie ma kożucha) oraz lepsza przy-
biologiczną. Po dokładnym umyciu pomiesz-
swajalność azotu z obornika i gnojowicy
czenia spryskujemy je po prostu roztworem
czy lepsze przetwarzanie nawozów gospo-
zawierającym specjalnie przygotowane do
darczych przez mikroflorę glebową. W celu
tego celu bakterie, które gotowe do zastoso-
uniknięcia powstawania szczepów choro-
wania są sprzedawane w wielu produktach
botwórczych bakterii i wirusów opornych
dostępnych na rynku.
na środki dezynfekcyjne można zastosować
podawanie preparatów opartych na mikro-
„
Żywiąc zwierzęta, można stosować regularnie
mikroorganizmy. Zasiedlając przewód pokarmowy,
działają probiotycznie, ale też częściowo zostają
wydalane do otoczenia.
”
Mikroorganizmy
w żywieniu
organizmach. Po dezynfekcji chemicznej
Istnieje także metoda pośrednia zasiedlenia
mlekowego zdominują środowisko i nie do-
pomieszczenia przez przewód pokarmowy.
puszczą do zainfekowania otoczenia przez
Żywiąc zwierzęta, można stosować regular-
bakterie patogenne. Można również zasto-
nie mikroorganizmy. Zasiedlając przewód
sować specjalne preparaty myjące naturalne
pokarmowy, działają probiotycznie, ale też
w celu mycia powierzchni bez detergentów
częściowo zostają wydalane do otocze-
i dezynfekantów, tym samym nie niszcząc
nia. W gnojowicy lub oborniku zaczyna się
pożytecznych szczepów bakteryjnych. Jest
proces fermentacji. Mikroflora patogenna
możliwe całkowite zrezygnowanie z chemii,
zostaje wyparta ze środowiska i zastąpio-
ale należy to robić stopniowo.
na pożytecznymi bakteriami. Optymalnym
czasem wprowadzenia preparatów z bak-
Higiena produkcji
teriami po dezynfekcji chemicznej jest 6-24
Bezpieczeństwo stad zależy od zachowa-
godzin po opłukaniu dezynfekowanej po-
nia higieny produkcji czy też bioasekuracji.
wierzchni. Preparat biologiczny wprowadza
Dla producentów trzody chlewnej jedny-
się na wydezynfekowaną i suchą powierzch-
mi z najważniejszych problemów, z jakimi
nię. Czas schnięcia pomieszczenia będzie
muszą się zmierzyć, są nadal czynniki za-
różny w zależności od okoliczności. Prak-
kaźne. Oferta handlowa różnych prepara-
tyczne zastosowanie na fermie preparatów
tów dezynfekcyjnych i mikrobiologicznych
zawierających
mikroorganizmy
jest bardzo bogata, jednak ich wybór nie
spowoduje lepsze wykorzystanie paszy, sta-
może być przypadkowy. Przemysł che-
aktywne
stosuje się zamgławianie za pomocą preparatów mikrobiologicznych. Bakterie kwasu
bilizację produkowanej i przechowywanej
miczny i mikrobiologiczny dostarcza wielu
pokrywają powierzchnie i osiadają na czą-
mywaniu bezpieczeństwa epizootycznego
paszy poprzez zmniejszenie skłonności
innowacyjnych rozwiązań, które pozwalają
steczkach kurzu. Poza tym unieszkodliwiają
w budynku mają właściwości probiotyczne.
do pleśnienia, zwiększoną zdrowotność
zmierzyć się z nowymi wyzwaniami, za-
Działają pod takim warunkiem, że bakterie
zwierząt. Zmniejszy się poziom uciążli-
pewniają dostęp do starych sprawdzonych
pleśnienie materii organicznej, co powoduje
utrzymują się w otoczeniu. Bardzo ważne
wych zapachów spowodowanych chowem
metod, gwarantujących skuteczność także
budynku inwentarskiego. Stosowanie pre-
Bakterie kwasu
mlekowego
gazy (siarkowodór, amoniak), ograniczają
brak insektów czy much. Zadaniem bakterii
znaczenie mają dawki przypominające. Efekt
zwierząt. W sposób wyraźny ograniczone
obecnie. Podejmowanie decyzji w oparciu
paratów zawierających żywe bakterie kwasu
Na powierzchniach pokrytych pożytecznymi
kwasu mlekowego, bo o nich tu mowa, jest
będzie utrzymywać się tak długo, jak długo
zostaną procesy gnicia i pleśnienia. Poprzez
o jak najlepszą wiedzę o produktach, po-
mlekowego pozwala na zasiedlenie obiektu
mikroorganizmami te chorobotwórcze nie
zwalczanie procesów gnilnych (taka sama re-
będzie stosowany preparat. Należy się spo-
zmniejszanie negatywnego wpływu toksyn
trzebach i oczekiwanych korzyściach na-
pożytecznymi bakteriami, które, wypierając
będą mogły się rozwijać. Dobrostan zwierząt
akcja zachodzi na przykład podczas suszenia
dziewać, że przy użyciu takich preparatów
grzybiczych i ograniczenie czynników cho-
leży do właścicieli odpowiedzialnych nie
ze środowiska drobnoustroje chorobotwór-
gospodarskich bardzo zyskuje na zamgła-
kiełbasy lub kiszenia kapusty). Preparaty mi-
można kontrolować drobnoustroje: Strepto-
robowych poprawi się rozród. Oczekiwać
tylko za swoje wyniki finansowe, ale i za
cze, pomogą w utrzymaniu wysokiego sta-
wianiu preparatem. „Dobre” mikroorganizmy
krobiologiczne stosowane w myciu i utrzy-
coccus spp. (streptokokoza), Salmonella spp.
można także wyższych przyrostów masy
zdrowie konsumentów.
wniosły zwierzęta. Często są to drobnoustroje chorobotwórcze. Tradycyjne środki
do dezynfekcji obiektów działają na wszystkie mikroorganizmy obecne w środowisku
tusu zdrowotnego chlewni.
16
17
TECHNOWINKI
Najdokładniejszy
zegar świata
Odcisk palca zdradzi
więcej niż linie papilarne
Najbardziej dokładnym zegarem na świecie
AGROCIEKAWOSTKI
Duet doskonały
Czy wiesz, że jedzenie niektórych produktów spożywczych jednocześnie jest zdrowsze niż spożywanie każdego z nich osobno? A jeśli tak to czy umiesz wymienić te
perfekcyjnie dobrane pary? Jeśli nie, nie martw się, my Ci podpowiemy. Poniżej
przedstawiamy siedem najlepszych żywieniowych kombinacji.
jest brytyjski zegar atomowy wykorzystywa-
Jedna z najstarszych technik identyfikowania
ny przez National Physical Laboratory (NPL).
przestępców, badanie odcisków palców, zo-
Do takich wniosków doszli autorzy artykułu,
stała właśnie znacznie udoskonalona. W ciągu
który ukaże się w piśmie Metrologia. Zegar
trzech lat w ręce policji trafi narzędzie, pozwa-
jest dwukrotnie bardziej dokładny niż sądzo-
lające na twierdzenie, co jadła, czego dotykała
i migdały możemy mieć pewność, że wspo-
no. Może on spóźnić się lub przyspieszyć o se-
czy jakich kosmetyków używała osoba, która
magamy nasze tętnice przed rozwojem pato-
kundę raz na 138 milionów lat. Zegar CsF2 wy-
pozostawiła odciski. Gdy pozostawiamy odcisk
logicznych zmian.
korzystuje atomy cezu, a konkretnie ich spin,
palca, to na dotykanej powierzchni pozosta-
Połączenie tych dwóch warzyw jest korzyst-
do odmierzania czasu. Zgodnie z obecnie
je nie tylko zarys linii papilarnych, ale również
ne, ponieważ pomidory są bogate w likopen,
obowiązującą międzynarodową definicją se-
materiał z powierzchni skóry oraz z gruczołów
kunda to czas potrzebny do uzyskania 9 192
potowych. Obecnie policja jest w stanie identy-
Żurawina należy do grona najzdrowszych owo-
rodniki uszkadzające DNA, podczas gdy związ-
wotworowych, oczyszczających, antymuta-
631 770 okresów promieniowania, które od-
fikować tylko linie papilarne, a ta technika daje
ców. Badania wykazały, że owoce żurawiny po-
ki zawarte w brokułach pomagają usunąć wol-
gennych i tonizujących. Jednakże związek ten
przeciwutleniacz, który neutralizuje wolne
powiadają przejściom cezu pomiędzy pozio-
Synchronizacja ich pomiarów jest dokonywa-
bezpośrednie efekty tylko wówczas, gdy taki
magają m.in. w zapobieganiu chorobie wrzo-
ne rodniki z organizmu. Według profesora
jest ciężko przyswajalny przez nasz organizm.
mem F=3 i F=4. W brytyjskim zegarze atomy
na w Międzynarodowym Biurze Wag i Miar.
sam odcisk już znajduje się w bazie danych. Po-
dowej, chorobom przyzębia, chorobom układu
Nauk o Żywności i Żywieniu Człowieka Johna
Aby zwiększyć biodostępność i absorpcję
cezu łączone są w grupy po około 100 milio-
Pomiary, dzięki którym wiemy, że brytyjski
nadto odcisk może być na tyle niewyraźny czy
krążenia, chorobom nowotworowym, a także
Erdman W. Jr. z Uniwersytetu Illinois w Urbana,
tego związku należy równocześnie dodać do
nów i przesyłane do specjalnej komory, gdzie
zegar jest dwukrotnie bardziej dokładny, niż
zamazany, iż uzyskanie odpowiedniej jakości
infekcjom dróg moczowych. Jabłka, które ce-
pomidory i brokuły spożywane oddzielnie
potrawy pieprz. Składnik pieprzu – piperyna
są poddawane oddziaływaniu pola magne-
sądzono, i że jest najdokładniejszym zegarem
rysunku linii stanie się niewykonalne. Doktor
chują się wysoką zawartością błonnika pokarmo-
wykazują znaczny potencjał antynowotworo-
zwiększa dostępność, a także aktywność anty-
tycznego. CsF2 to jeden z sześciu zegarów
na świecie zostały wykonane przez Krzyszto-
Simona Francese, główna autorka badań, wy-
wego i związków fitochemicznych, pomagają
wy, ale ich jednoczesna konsumpcja sprawia,
oksydacyjną kurkuminy ponad 100krotnie!
na świecie, które wyznaczają standardowy
fa Szymańca i jego kolegów z Pennsylvania
korzystała spektroskopię masową, a jej zespół
hamować wzrost komórek nowotworowych
że efekt ten jest zmaksymalizowany.
Dietetyk Stacy Kennedy z Dana Farber Cancer
czas. Dwa inne zegary znajdują się we Francji
State University.
stworzył specjalny proszek do ujawniania od-
oraz zwiększają działanie leków chemoterapeu-
Salsa i awokado stanowią doskonałą kombi-
Institute zaleca, aby szpinak zawsze łączyć
cisków na różnych powierzchniach. Proszek
tycznych. Według Amerykańskiego Instytutu Ba-
nację składników odżywczych chroniących
z sokiem z cytryny. Jak wykazano w bada-
ten, po naniesieniu na odciski, tworzy kryształy
dań nad Rakiem potencjał antyoksydacyjny tych
nasze zdrowie. Owoce i warzywa wykorzysty-
niach zawarta w cytrynie witamina C znaczą-
zawierające substancje, które pozostawił wła-
owoców jest znacznie wyższy w momencie
wane do tworzenia salsy są pełne karoteno-
co zwiększa przyswajanie żelaza ze szpinaku.
ściciel odcisków. –To pozwala zidentyfikować
spożywania ich razem, a nie gdy konsumujemy
idów (takich jak betakaroten, likopen, luteina),
Żelazo jest niezbędne do prawidłowej pracy
zanieczyszczenia, takie jak narkotyki, materiały
żurawiny i jabłka osobno.
oraz po jednym w USA, Niemczech i Japonii.
Źródło: kopalniawiedzy.pl
Biopaliwo ze starych gazet
a także innych fitozwiązków wzmacniających
całego ustroju, bierze udział w transporcie tle-
wybuchowe czy kosmetyki, które znajdują się
nasz organizm. Źródłem likopenu są warzy-
nu, wpływa na metabolizm, stymuluje układ
Samochody przyszłości mogą być napędza-
zatrudniony w laboratorium Davida Mullina.
na skórze – mówi Francese. Podczas testów na-
wa o czerwonej barwie- głównie pomidory
odpornościowy i nerwowy. Mechanizm ten
ne paliwem uzyskiwanym ze starych gazet.
Naukowcy odkryli TU-103 w zwierzęcych od-
ukowcy dowiedli, że podejrzany dotykał wcze-
i przetwory pomidorowe (min koncentrat uży-
ma także zastosowanie do innych zielonych
Tak przynajmniej twierdzą uczeni z Tula-
chodach i opracowali sposób na nakłonienie
śniej prezerwatywy. Z kolei doktor Francese,
ty do produkcji sosu salsa). Luteina występu-
warzyw liściastych w połączeniu z pozostały-
ne University, którzy zidentyfikowali nowy
bakterii do produkcji butanolu. – Najważniej-
badając własne odciski wykryła ślady kofeiny
je w zielonych warzywach liściastych, z kolei
mi owocami cytrusowymi.
szczep bakterii nazwany TU-103. Bakterie te
sze, że TU-103 tworzy butanol wprost z celu-
z kawy, którą wcześniej wypiła. Badanie odci-
betakaroten odnajdziemy w żółtych i poma-
Tłuste ryby morskie takie jak: makrela, śledź,
zmieniają stare gazety w butanol, a uczeni
lozy – mówi Mullin. Nowo odkryta bakteria
sków palców straciło na znaczeniu w związku
Przekąska składająca się z suszonych moreli
rańczowych owocach i jarzynach. Wszystkie
łosoś, tuńczyk zawierają w swoim składzie
wykorzystują w swoich eksperymentach
jako jedyny mikroorganizm produkujący bu-
z rozwojem technik badania DNA. Teraz okazu-
i migdałów jest nie tylko smaczna, ale przede
karotenoidy są związkami tłuszczorozpusz-
niezwykle cenne kwasy tłuszczowe omega 3.
stare numery Times Picauyne. TU-103 to
tanol może robić to w obecności tlenu. Inne
je się, że odciski mogą zdradzać o wiele więcej,
wszystkim niezwykle zdrowa. Naukowcy
czalnymi, dlatego też powinny być spoży-
Tłuszcze te wspomagają układ odpornościowy,
pierwszy znany szczep bakterii, który tworzy
bakterie tworzące butanol wymagają śro-
niż tylko układ linii papilarnych. „Możemy uzy-
z czasopisma “Journal of Nutritional Bioche-
wane w obecności produktu zawierającego
stymulują pracę układu nerwowego, zmniej-
butanol wprost z celulozy. – Celuloza obecna
dowiska beztlenowego, co podnosi koszty
skać nie tylko obraz, ale całą historię o przestęp-
mistry” orzekli, że znajdujące się w migda-
dobrej jakości tłuszcz. Avocado, ze względu na
szają procesy zapalne toczące się w organizmie,
w zielonych roślinach to najobficiej wystę-
produkcji. Butanol lepiej sprawdza się w roli
cy, dowiedzieć się jaki jest. Możemy powiedzieć
łach fitozwiązki ograniczają utlenianie „złe-
wysoką zawartość kwasów tłuszczowych jed-
pomagają zapobiegać chorobom cywilizacyj-
pujący materiał organicznych. Wielu marzy
biopaliwa, gdyż w przeciwieństwie do etano-
o nim więcej niż dotychczas” – mówi Francese.
go” LDL, a tym samym chronią nasze tętnice
nonienasyconych, znacząco zwiększa wchła-
nym, a także obniżają poziom cholesterolu we
o tym, by nauczyć się zmieniać ją w butanol.
lu może być spalane w tradycyjnych silnikach,
Brytyjskie Home Office zainwestowało 80 000
przed powstaniem ognisk miażdżycowych.
nialność karotenoidów i sprawia, że są one
krwi. Co ciekawe, dodanie czosnku do rybnej
Każdego roku w samych tylko Stanach Zjed-
nadaje się do transportu istniejącymi rurocią-
funtów w dalsze badania. Uczona mówi, że po-
Jednakże ich korzystne działanie następuje
lepiej przyswajalne dla naszego organizmu.
potrawy znacząco zwiększa pozytywne działa-
noczonych na wysypiska trafiają co najmniej
gami, ma słabsze właściwości żrące i można
licja powinna uzyskać dostęp do nowej techno-
tylko wtedy gdy działają wspólnie z wita-
Kurkuma zawiera w swoim składzie kurkuminę
nie omega 3 na organizm, a szczególnie w re-
323 miliony ton materiałów zawierających
uzyskać z niego więcej energii.
logii w ciągu dwóch–trzech lat.
minami E i C, których bogatym źródłem są
– żółty barwnik słynący z właściwości antyok-
gulacji gospodarki lipidowej ustroju.
morele. Tak więc przegryzając razem morele
sydacyjnych, przeciwzapalnych, przeciwno-
celulozę – mówi Harshad Velankar, badacz
Źródło: kopalniawiedzy.pl
Źródło: kopalniawiedzy.pl
Źródło: kopalniawiedzy.pl
18
19
PO GODZINACH
Buraki w roli głównej
Buraki należą do grupy najzdrowszych i naj-
najdziemy w burakach) znacząco wpływa na
smaczniejszych warzyw. Cechują się wysoką
proces syntezy włókien kolagenu i elastyny.
zawartością składników mineralnych tj. kwas
Pierwsze objawy niedoboru krzemu dotykają
foliowy, potas, magnez, żelazo oraz sub-
głównie obszarów tj. skóra, włosy i paznokcie
stancji aktywnych biologicznie betalanin. To
(skóra i włosy tracą swoją elastyczność i siłę,
właśnie tym ostatnim przypisuje się szereg
paznokcie stają się kruche i łamliwe). Regu-
właściwości zdrowotnych m.in. działanie an-
larne spożywanie buraków lub soku z bura-
tynowotworowe, obniżające ciśnienie tętni-
ków pomaga uzupełnić poziom naturalnego
cze krwi, a także zmniejszające ryzyko chorób
krzemu, a także innych ważnych minerałów
układu krążenia. Buraki stanowią jedno z naj-
i witamin. Przy zakupie należy pamiętać,
lepszych naturalnych źródeł krzemu. Pierwia-
że najsmaczniejsze są buraki o średnicy nie
stek ten wraz z witaminą C (którą także od-
przekraczającej 8 cm.
Krzyżówka z burakiem
Pasta z pieczonych buraczków
Składniki:
1 nieduży burak (około 80g), upieczony w folii w piekarniku
1/2 ząbka czosnku
1/2 szklanki orzeszków pinii, zrumienionych na suchej patelni
około 3 łyżek oliwy z oliwek extra virgin
garść liści świeżej mięty
garść liści świeżej bazylii
sól i świeżo zmielony pieprz
Ewentualne dodatki:
rukola
ser kozi
4 łyżki orzeszków pinii zrumienionych na suchej patelni
sól, pieprz, oliwa z oliwek extra virgin
Przygotowanie:
Upieczone buraczki obrać, pokroić w kostkę i włożyć do blendera. Dodać pokrojony na kawałki czosnek, zrumienione orzeszki pinii, oliwę z oliwek extra virgin oraz świeżą miętę i bazylię. Zmiksować na pastę uzyskując odpowiednio gęstą konsystencję (ewentualnie dodać więcej oliwy).
Doprawić solą i pieprzem.
Propozycja podania:
Pastę rozprowadzić na kromkach żytniego chleba. Pokruszyć ser kozi, udekorować rukolą, posypać orzeszkami pinii oraz doprawić solą i pieprzem. Pastę można przygotować wcześniej i przechowywać w lodówce.
Nagrodą za prawidłowe rozwiązanie „Krzyżówki z burakiem” jest wybrany produkt z oferty Trouw Nutrition Polska.
Hasło wraz z adresem i numerem telefonu prosimy przesłać do 30 listopada 2011 r. na adres: Martin&Jacob Sp. z o.o., ul. Fabryczna 14 D, 53–609 Wrocław.
Zwycięzcą „Krzyżówki z kłosem” została pani Małgorzata Kołodziejska z Inowrocławia. Serdecznie gratulujemy!
Z „Active 5” wybiła
godzina zysków!
Zyskaj na czasie z Lidermix.
Nowa, ulepszona linia kompletnych premiksów farmerskich do przygotowywania pasz dla
trzody chlewnej zapewnia najwyższy przyrost dzienny. To wszystko za sprawą lepszego
zbilansowania składników poprzez system „Active 5”.
Lidermix z „Active 5”. Oszczędzasz czas, zyskujesz pieniądze.
www.trouwnutrition.pl